Την ατραπό των στενών του Βοσπόρου σχεδιάζει να παρακάμψει η παγκόσμια αγορά μεταφορών. Επιχειρώντας να μην μετεωρίζεται μεταξύ του λιμένος του Πειραιά και των στενών των Δαρδανελίων η αγορά των logistics της Νοτιοανατολικής Ευρώπης βγάζει από το μανίκι της αλλά και από τα συρτάρια του υπουργείο Μεταφορών, σχέδιο δημιουργίας μιας νέας λεωφόρου μεταφορών με εφαλτήριο το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης και κύριο «παίχτη» τον ελληνικό σιδηρόδρομο.
Η γεωπολιτική αστάθεια, η ενεργειακή κρίση και η θέση της χώρας μας στον χάρτη μεταξύ τριών ηπείρων αναθερμαίνει το ενδιαφέρον για το εν λόγω project, που καρκινοβατούσε τα τελευταία χρόνια και πλέον η δημιουργία του σιδηροδρομικού Βόσπορου ξεφεύγει από σενάρια «Νεφελοκοκκυγίας».
Ουσιαστικά το διακρατικό αυτό επιχειρηματικό σχέδιο θα διαμορφώσει έναν πολυτροπικό εμπορευματικό διάδρομο, που θα συνδέσει τα λιμάνια Θεσσαλονίκης, Καβάλας, Αλεξανδρούπολης με τα λιμάνια σε Μπουργκάς, Βάρνα, Ρούσσε σε Μαύρη Θάλασσα και Δούναβη. Αυτό θα ενισχύσει τη θέση της Βορείας Ελλάδας στον εμπορικό κι εν γένει οικονομικό χάρτη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Τη βιωσιμότητα ενός εναλλακτικού διαδρόμου θαλάσσιων-σιδηροδρομικών συνδυασμένων μεταφορών για την εξυπηρέτηση της εμπορευματικής κίνησης από τη Μεσόγειο προς τη βαλκανική ενδοχώρα και αντίστροφα και, δυνητικά, προς/από τις ενδοχώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, με έμφαση στη μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων, στηρίζει και σχετική μελέτη με τίτλο: “Traffic attractiveness perspectives of alternative sea-rail intermodal corridors” που βασίζεται στη μελέτη “Rail T-K-A-B-V-R Project”.
Ενδεικτικό της προοπτικής που διανοίγεται είναι ότι στις εργασίες της Τριμερούς Συνόδου Κορυφής Ελλάδας – Βουλγαρίας – Ρουμανίας συμμετείχε, πριν λίγες ημέρες ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, κ. Χρήστος Σταϊκούρας, συνοδεύοντας τον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, στη Βάρνα της Βουλγαρίας. Εκεί ο νέος Σιδηροδρομικός Εμπορευματικός Διάδρομος «Βαλτικής Θάλασσας – Εύξεινου Πόντου – Αιγαίου Πελάγους», τέθηκε στο επίκεντρο των συζητήσεων, που πραγματοποίησε, ο κ. Σταϊκούρας, στο πλαίσιο των επαφών του, ενώ συμμετείχε σε ομάδα εργασίας με την Επίτροπο Μεταφορών της ΕΕ, Adina – Ioana Vălean. Ο κ. Σταικούρας μεταξύ άλλων τόνισε ότι στις συναντήσεις συζητήθηκε: α) το έργο της ανάπτυξης της Σιδηροδρομικής Σύνδεσης “Θεσσαλονίκη – Καβάλα – Αλεξανδρούπολη – Μπουργκάς – Βάρνα – Ρούσε”, με τα έργα στη νέα γραμμή ‘‘Θεσσαλονίκη – Καβάλα – Τοξότες’’ και την αναβάθμιση του τμήματος “Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο”, β) Μνημόνιο συνεργασίας για ανάπτυξη ενός πολυτροπικού διαδρόμου, μεταξύ Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας και γ) για τις λωρίδες αλληλεγγύης ΕΕ – Ουκρανίας, μετά από την αξιοποίηση ελληνικών λιμανιών, κυρίως αυτού της Αλεξανδρούπολης
Ο Σιδηροδρομικός Βόσπορος
Ο εναλλακτικός διάδρομος βασίζεται στην αξιοποίηση του λιμένα της Αλεξανδρούπολης και της σχεδιαζόμενης αναβάθμισης σιδηροδρομικής σύνδεσης Αλεξανδρούπολης με το Μπουργκάς και τη Βάρνα της Βουλγαρίας, με προοπτικές επέκτασης και στα λιμάνια της Ρουμανίας στη Μαύρη Θάλασσα.
Ο εν λόγω διάδρομος θα λειτουργήσει εναλλακτικά προς τη θαλάσσια διαδρομή από μεσογειακούς και άλλους λιμένες Μαύρης Θάλασσας και αντίστροφα, μέσω της διέλευσης των Στενών των Δαρδανελλίων, του Βοσπόρου και της Θάλασσας του Μαρμαρά, που αποτελεί στην υφιστάμενη κατάσταση την κύρια διαδρομή εξυπηρέτησης των εμπορευματικών ροών.
Εκτιμάται ότι περίπου 20 μέρες ανά έτος τα Στενά του Βοσπόρου παραμένουν απροσπέλαστα λόγω αυτών των παραγόντων. Συνεπώς, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη για την εξεύρεση εναλλακτικής διαδρομής και την ανακούφιση του θαλάσσιου δικτύου ως λιγότερο επικίνδυνη και άμεσα προσπελάσιμη.
Τα στοιχεία της μελέτης
Σύμφωνα με τη μελέτη:
– Ο προτεινόμενος “Intermodal” διάδρομος με κεντρικό κόμβο την Αλεξανδρούπολη αναμένεται να προσελκύσει επιπρόσθετες εμπορευματικές ροές από περιοχές που διασχίζει, καθώς και να δημιουργήσει νέες.
– Μπορεί να εξυπηρετήσει τελικούς προορισμούς χωρίς να χρειαστεί πρόσθετη μεταφόρτωση στους λιμένες Μπουργκάς ή της Bάρνας.
– Ο διάδρομος δύναται να προσφέρει άμεση πρόσβαση προορισμούς Δυτικής Μαύρης Θάλασσας, αποφεύγοντας τον πολλαπλασιασμό των μεταφορτώσεων.
– Επίσης, αναμένεται να δημιουργήσει προστιθέμενη αξία στις μεταφορές της ΕΕ διευκολύνοντας τη συνδεσιμότητα και συμβάλλοντας στην ανάπτυξη των Δικτύων Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) σε συμμόρφωση τους ισχύοντες κανονισμούς, ενώ παράλληλα εναρμονίζεται με τις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προώθηση των συνδυασμένων μεταφορών ως μέρος των πολιτικών της για πράσινες μεταφορές.
Κατά τη μελέτη πρόκειται για διπλή σιδηροδρομική γραμμή πλήρως ηλεκτρική, που θα διαθέτει το Ευρωπαϊκό Σύστημα Διαχείρισης της Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας (ERTMS) και θα λειτουργεί ως εναλλακτική χερσαία γέφυρα για τη μεταφορά εμπορευμάτων από την Ευρώπη προς την Ανατολή. Το συνολικό μήκος της γραμμής ανέρχεται περίπου σε 1.352 χιλιόμετρα, εκ οποίων 721 ανήκουν στο βουλγαρικό δίκτυο, ενώ τα 621 στην ελληνική επικράτεια. Η μέγιστη θεωρητική χωρητικότητα του διαδρόμου υπολογίστηκε στο εύρος μεταξύ 100 και 130 συρμών/ημέρα. Το σιδηροδρομικό έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2027-2028, ενώ το εκτιμώμενο κόστος του ανέρχεται σε 6,5 εκατ. ευρώ. Η χρηματοδότηση προβλέπεται να πραγματοποιηθεί με ΣΔΙΤ, με ιδιωτική συμμετοχή κατ’ εκτίμηση σε ποσοστό 40% και κοινοπραξία των κρατών Ελλάδας και Βουλγαρίας με συμμετοχή 60%.
Οι ενδεικτικές διαδρομές
Στην μελέτη παρατίθενται δύο ενδεικτικές διαδρομές γραμμών για την κατανόηση της σκοπιμότητας του διαδρόμου.
– Μασσαλία – Αλεξανδρούπολη (διά θαλάσσης) – Μπουργκάς/ Βάρνα (σιδηροδρομικά, ως ενδεικτικός τελικός προορισμός).
– Βαλέτα – Αλεξανδρούπολη (διά θαλάσσης) – Mπουργκάς/ Βάρνα (σιδηροδρομικά, ως ενδεικτικός τελικός προορισμός).
Η πρώτη αντιστοιχεί σε μεγάλη απόσταση για τα μεσογειακά δεδομένα, ενώ η δεύτερη σε μεσαία.
Σε ό,τι αφορά το κόστος, σύμφωνα με τρέχουσες τιμές ναύλων θαλάσσιας μεταφοράς τακτικών και σιδηροδρομικής μεταφοράς, η διαδρομή Μασσαλία – Αλεξανδρούπολη (διά θαλάσσης) – Μπουργκάς/ Βάρνα (σιδηροδρομικά, ως ενδεικτικός τελικός προορισμός) παρουσιάζει μείωση του κόστους μεταφοράς περίπου κατά 12% σε σχέση με την υφιστάμενη διαδρομή διέλευσης των Στενών. Ομοίως, η διαδρομή Βαλέτα – Αλεξανδρούπολη (διά θαλάσσης) – Μπουργκάς/Βάρνα (σιδηροδρομικά, ως ενδεικτικός προορισμός) παρουσιάζει μείωση του κόστους μεταφοράς περίπου κατά 7% σε σχέση με την υφιστάμενη διαδρομή διέλευσης των Στενών. Η διαφορά αποτυπώνει τον ρόλο της απόστασης στη δημιουργία οικονομιών κλίμακας.
Τέλος, ως προς τον χρόνο μεταφοράς, σε ορισμένες περιπτώσεις ένα πλοίο μπορεί να δαπανά περίπου 12 ώρες αναμονής για να εισέλθει στα Στενά του Βοσπόρου, συν 12 ώρες για τη διέλευση του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων.
