Σε πανηγυρική εκδήλωση την Παρασκευή 1/7, στην Αλεξανδρούπολη
Τον δεύτερο μήνα του φετινού θέρους υποδέχθηκαν το απόγευμα της Παρασκευής οι εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης και οι Φίλοι του Γαλλικού Σταθμού Αλεξανδρούπολης σε έναν εμβληματικό χώρο, στην αυλή του «Καπνομάγαζου», όπου στεγάζεται πλέον η Δημοτική Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρούπολης, με την παρουσίαση του «Ανθολογίου Διηγημάτων του Διαγωνισμού “Ιστορίες του Σταθμού και του Τραίνου”» (εκδ. Παρατηρητής της Θράκης, 2022). Ένα Ανθολόγιο απότοκο του ομώνυμου διαγωνισμού που διοργανώθηκε πέρυσι από τους Φίλους του Γαλλικού Σταθμού και στο οποίο φιλοξενούνται τα 30 κείμενα που ξεχώρισαν πανελλαδικά, έπειτα από επιλογή της Κριτικής Επιτροπής, η οποία αποτελείται από την κ. Μαριάννα Κοροµηλά, συγγραφέα, ιστορικό, τον κ. Θανάση Β. Κούγκουλο, Δρ. Νέας Ελληνικής Φιλολογίας, Μέλος ΕΔΙΠ του Τµήµατος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ και την κ. Σωτηρία Μαραγκοζάκη, δηµοσιογράφο, συγγραφέα. Η επιτροπή αυτή λοιπόν –με μια μικρή εξαίρεση, καθότι ο κ. Κούγκουλος απουσίαζε για λόγους υγείας– ανέλαβε στην εκδήλωση το χρέος να παρουσιάσει στο αναγνωστικό κοινό το Ανθολόγιο, με τη σύμπραξη της κ. Τζένης Κατσαρή-Βαφειάδη, φιλολόγου, επιμελήτριας εκδόσεων, στον ρόλο του συντονισμού, και της κ. Μαρίας Παπαδοπούλου, ηθοποιού, που ανέγνωσε αριστοτεχνικά μερικά ενδεικτικά διηγήματα του Ανθολογίου.
Σημειωτέον πως η εκδήλωση αυτή δεν θα είχε πραγματοποιηθεί δίχως την αμέριστη στήριξη του Αντιδημάρχου Πολιτισμού, Αθλητισμού, Εθελοντισμού, Παιδείας και Νέας Γενιάς Αλεξανδρούπολης κ. Θοδωρή Βουρδόλη καθώς και της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της πόλης.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Αικατερίνη Κάλτσου, «Η σημερινή βιβλιοπαρουσίαση είναι συνάμα και μια γιορτή»
Την έναρξη της εκδήλωσης κήρυξε το μέλος των Φίλων του Γαλλικού Σταθμού Αλεξανδρούπολης κ. Αικατερίνη Κάλτσου, η οποία, αφού καλωσόρισε και ευχαρίστησε τους παρευρισκόμενους, τόνισε πως η συνάντηση αυτή «πέρα από μια βιβλιοπαρουσίαση είναι και μια γιορτή, που διοργανώνεται σε ένα εμβληματικό κτίριο, σε ένα κόσμημα της πόλης. Ένα κτίριο που αποτελεί παράλληλα και απόδειξη πως μια κινηματική δράση ανθρώπων που ξεκίνησε αυθόρμητα μπορεί να συμβάλλει στην ιστορική διάσωση μνημείων της πόλης, δίνοντας ελπίδα και έμπνευση και για τον Γαλλικό Σταθμό». Η ίδια μάλιστα μοιράστηκε και τη χαρά της για τις εξελίξεις που δρομολογούνται σε επίπεδο αποκατάστασης του Γαλλικού Σταθμού, ενώ δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει θερμά και τον ΟΣΕ για τη συνολικότερη συμπαράστασή του αλλά και για τη χορηγία στην έκδοση.
Γιώργος Καΐσας, «Οι γραμμές, το τραίνο, ο σταθμός δεν είναι μόνο ιστορικά μνημεία της πόλης, είναι η ίδια η γέννηση της πόλης μας»
Την εκδήλωση χαιρέτισε επίσης, εκ μέρους του Δήμου, και ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Γιώργος Καΐσας, που αναφέρθηκε τόσο στο πώς αντιμετωπίζει ο Δήμος το θέμα της διάσωσης του ιστορικού τόπου όσο και στην προσωπική του σχέση με τα τραίνα και τον Γαλλικό Σταθμό της πόλης. Ανέφερε συγκεκριμένα πως «οι γραμμές, το τραίνο, ο σταθμός δεν είναι μόνο ιστορικά μνημεία της πόλης, είναι η ίδια η γέννηση της πόλης μας και ταυτόχρονα είναι η ιστορική και αναπτυξιακή της διαδρομή. Γι’ αυτό θεωρούμε ότι η εκδήλωση αυτή σηματοδοτεί πολλά πράγματα για την πόλη», ενώ δεν λησμόνησε να τονίσει πως τόσο ο ίδιος όσο και ο Δήμος δεν θα είναι απλά αρωγοί αλλά και πρωταγωνιστές στις δράσεις της ομάδας των Φίλων.
Σωτηρία Μαραγκοζάκη, «Aπό μόνη της η πνευματική δημιουργία, το πνεύμα είναι η απόλυτη αξία»
Με την ολοκλήρωση των χαιρετισμών, τον λόγο έλαβε η κ. Μαραγκοζάκη, η οποία αφού αναφέρθηκε στους παρόντες/ούσες εκ των συγγραφέων του τόμου, προτρέποντάς τους, εάν το επιθυμούν, «να ακουστούν» δια ζώσης, επικεντρώθηκε στη λογοτεχνική πρωτοτυπία του Ανθολογίου αλλά και στη λογοτεχνική του αξία, αναφέροντας, μεταξύ άλλων, και τα ακόλουθα:
«Καταρχάς, θα ήθελα να εκφράσω τη χαρά μου για την ευκαιρία της αποψινής άμεσης, δια ζώσης επικοινωνίας μας. Φαντάζομαι ότι μαζί μας βρίσκονται πολλοί από όσες και όσους συμμετείχαν στον διαγωνισμό διηγήματος και δίνεται έτσι η ευκαιρία –για όσους-ες τουλάχιστον το επιθυμούν να μιλήσουν– να ακουστούν οι ίδιοι παρά να ακούσουν ή μάλλον να μας ακούσουν. Εξάλλου, ως μέλη της κριτικής επιτροπής –εννοείται πως εκφράζω την προσωπική μου άποψη–, είχαμε την ευκαιρία με τα προλογικά μας σημειώματα στο ανθολόγιο να καταθέσουμε τις σκέψεις μας για τα κριτήρια επιλογής. Ναι, χαίρομαι ειλικρινά για την ευκαιρία της αποψινής συνάντησης και γνωριμίας μας.
Αλλά θέλω συνάμα να πω πως είναι άλλο πράγμα να αντικρύζεις τον δημιουργό και άλλο το δημιούργημα. Και αυτό διότι το δημιούργημα κρίνεται αφ’ εαυτού, πέρα από τις συνθήκες που το γέννησαν. Ιδίως όταν διαβεί το κατώφλι του τυπογραφείου –όπως με τα διηγήματα στο ανά χείρας ανθολόγιο– αποσπάται από τον συγγραφέα και ανήκει πλέον σε όλους. Αλλά παρά ταύτα, αν και συμβαίνει αυτό, επειδή ακριβώς τίθεται και εκτίθεται σε δημόσια κρίση εκθέτει ανεπανόρθωτα τον δημιουργό του. Ας αναλογιστούμε λοιπόν πόσοι από εμάς δεν απολαύσαμε στο ακέραιο ένα μυθιστόρημα, ένα διήγημα χωρίς να γνωρίζουμε τον συγγραφέα; Ίσως γιατί από μόνη της η πνευματική δημιουργία, το πνεύμα είναι η απόλυτη αξία. Η αισθητική πληρότητα, η συγκίνηση, η έκπληξη, η υπέρτατη πνευματική ηδονή που αισθανόμαστε όταν διαβάζουμε ένα λογοτεχνικό έργο, ανεξάρτητα από την έκτασή του, είναι εκείνα που μετράνε.
Οφείλω μόνο να επισημάνω, αν μη τι άλλο με βάση την αναγνωστική μου εμπειρία, ότι κάθε εποχή έχει τα δικά της γνωρίσματα, τις δικές της αναγνωστικές συνήθειες και ανάγκες, τις δικές της αυταπάτες και εμμονές. Τα δικά της μέτρα και σταθμά. Γι’ αυτό και τα γούστα αλλάζουν συν τω χρόνω, σε σημείο ώστε στη λογοτεχνική παραγωγή το ευτελές τού χθες να αναγνωρίζεται ως η κυρίαρχη τάση τού σήμερα, το πληκτικό ή το δύσκολο τού σήμερα να είναι το τολμηρό και το θελκτικό τού χθες.
Από πλευράς μου δεν έχω να προσθέσω άλλα. Μόνο να θυμίσω κάτι που συμβούλευε τους νέους συγγραφείς ο σπουδαίος Χένρι Μίλερ: “Όταν δεν μπορείς να δημιουργήσεις μπορείς να εργάζεσαι”, έλεγε. Μην αφήνοντας τη Μούσα να λιμοκτονεί, διαβάζοντας και γράφοντας καθημερινά και παρατηρώντας γύρω σου ακατάπαυστα, θα πρόσθετα. Και ότι το καλύτερο λογοτεχνικό έργο δεν γράφτηκε ακόμη. Και με διάθεση αυτο-υπονομευτική και προβοκατόρικη, όπως ευφυώς έχει πει κάποιος, “Υπάρχουν δύο ειδών συγγραφείς. Οι καλοί και οι κακοί. Οι κακοί γράφουν κακά έργα, οι καλοί δεν κάνουν τίποτα”».
Μαριάννα Κορομηλά, «Το τραίνο δεν ήταν απλώς η αρχή της Βιομηχανικής Επανάστασης, αλλά μια κοσμοϊστορικού χαρακτήρα αλλαγή»
Ακολούθως, –και αφού είχε προηγηθεί η ανάγνωση από την κ. Μαρία Παπαδοπούλου, ηθοποιό και δημοσιογράφο, δυο εκ των διηγημάτων του Ανθολογίου, με μοναδικό θεατρικό τρόπο, που επέτρεψε στους παρισταμένους να βιώσουν την αναγνωστική απόλαυση, που όπως είχε επισημάνει η κ. Μαραγκοζάκη, προσφέρουν, αυτονόμως και αποχωριζόμενα από τον/την συγγραφέα τους, τα έργα της λογοτεχνίας–, τον λόγο έλαβε η ιστορικός και συγγραφέας κ. Μαριάννα Κορομηλά, με την εισήγηση της οποίας ολοκληρώθηκε και η εκδήλωση. Η κ. Κορομηλά επέλεξε να απευθυνθεί άνευ μικροφώνου στους παρευρισκόμενους, για να καταθέσει τις δικές της απόψεις ως ιστορικός που εκκινά από τον τόπο και τη γεωγραφία του, καθώς και από τα τεχνολογικά μέσα που εγγράφουν ανά εποχή το πολιτισμικό της οικοδόμημα, όπως συνέβη και με το τραίνο:
«Πρέπει να πούμε ότι το τραίνο δεν ήταν απλώς η αρχή της Βιομηχανικής Επανάστασης, αλλά μια κοσμοϊστορικού χαρακτήρα αλλαγή, που μείωσε δραστικά τη διάρκεια των αποστάσεων πρώτα απ’ όλα –μια συμπύκνωση που δεν είμαι σίγουρη αν ακόμη μπορούμε να δεχθούμε. Το τραίνο έφερε κοντά διάφορες κοινωνικές ομάδες, έδωσε νέες δυνατότητες στην οικονομική ανάπτυξη. Συνέδεσε την ενδοχώρα με τις πλουτοφόρες πηγές του εσωτερικού, με τα λιμάνια και τις διεθνείς αγορές. Άλλαξε την όψη του βιωμένου περιβάλλοντος.
Όσον αφορά την ιστορική Θράκη, στη διάρκεια του οθωμανικού 19ου αιώνα, το τραίνο ανέπτυξε στο έπακρο τις συγκοινωνίες που είχαν αναπτυχθεί ήδη από τα ρωμαϊκά χρόνια. Η τελευταία φορά που η Θράκη πραγματικά οργανώθηκε σε σχέση με την τοπογραφία της ήταν τότε, στα ρωμαϊκά χρόνια, με δύο άξονες, τους οποίους ακολούθησε και το τραίνο στη συνέχεια. Συγκεκριμένα, είναι οι δύο φυσικοί άξονες, ο ένας, η “διαγώνιος” όπως αποκαλείται, είναι ο κεντρικός άξονας, που ξεκινούσε από τη Σόφια και κατέληγε στην Κωνσταντινούπολη, και ο άλλος είναι ο άξονας του Έβρου. Έτσι, οι Γάλλοι, όταν χρειάστηκε, κατέβασαν από την Αδριανούπολη μια παράκαμψη προς το Αιγαίο, πριν από 150 χρόνια, για εμπορικούς κυρίως λόγους, ακολουθώντας τον ρωμαϊκό άξονα. Επειδή όμως δεν μπορούσε να καταλήξει στην Αίνο που ήδη βούλιαζε, κατέληξε στο τότε Δεδέαγατς, δημιουργώντας μια καινούργια πολιτεία, την Αλεξανδρούπολη. Από τότε πέρασαν 150 χρόνια, στη διάρκεια των οποίων δημιουργήθηκε ένας ολόκληρος κόσμος γύρω από αυτό το τραίνο[…]
Στη συνέχεια, η κ. Κορομηλά ανέπτυξε τα σχετικά με το πολυπολιτισμικό προφίλ της Αλεξανδρούπολης, –διαλεγόμενη για την πολιτισμική ταυτότητα της περιοχής, με την παρούσα στο ακροατήριο, ιδρύτρια του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης, αεικίνητη, διαρκώς δημιουργική και μαχόμενη για τη διάσωση και αξιοποίηση του πολιτισμικού «θησαυρού» της Θράκης, κ. Αγγελική Γιαννακίδου, η οποία και συνεργάστηκε από το ξεκίνημά της με την ομάδα των «Φίλων» για τη στήριξη του έργου της διάσωσης του Γαλλικού Σταθμού– κι, επίσης, τη σχέση που ανέπτυξε με την ομάδα «Οι Φίλοι του Γαλλικού Σταθμού».
«Οι Φίλοι του Γαλλικού Σταθμού», ανέφερε, «φτιάχνοντας αυτήν την ομάδα άνοιξαν τα μπαούλα του κόσμου που είχε σχέση με το τραίνο. Είναι πάρα πολύ εντυπωσιακό το υλικό. Βγήκαν στολές, πηλίκια, έγγραφα, φωτογραφικό υλικό. Μέσα σε όλα αυτά, στον κόσμο του τραίνου, μπορούμε να διακρίνουμε τρεις μεγάλες ομάδες. Η πρώτη είναι οι εργαζόμενοι όλων των ειδών –που διακρίνονται στους σταθερούς εργαζόμενους και στους κινούμενους. Η δεύτερη είναι οι ταξιδιώτες και τέλος, η τρίτη ομάδα είναι τα πέριξ του τραίνου, οι γειτονιές, οι συνοικίες, τα χωριά που περνάει το τραίνο, ο μοναδικός σύνδεσμος με τον έξω κόσμο. Να σημειωθεί δε πως η τέχνη έχει ασχοληθεί κυρίως με τους ταξιδιώτες και λιγότερο με τον κόσμο του τραίνου, τους εργαζόμενους κ.λπ.».
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τη χαρά και την απόλαυση της δυνατότητας, που μας έχει δοθεί μετά τη δίχρονη περιπέτεια με την πανδημία του covid 19, να επικοινωνούμε και να ανταλλάσσουμε απόψεις και σύντομους έστω χαιρετισμούς που επιβεβαιώνουν τη σύγκλιση, και τη συμμετοχή, σε σκοπούς που διεκδικούν τη διάσωση και ανάδειξη των μνημείων και των τοπόσημων της ιστορίας της Θράκης, που παραμένει μέχρι σήμερα ακρώρεια.
Το παρών έδωσαν…
Αξία λόγου έχει ν’ αναφερθεί ότι μεταξύ των παρευρισκομένων ήταν και ο πατήρ Θεολόγος, εκπρόσωπος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αλεξανδρουπόλεως Ανθίμου, οι Αλεξανδρουπολίτες συγγραφείς- συμμετέχοντες στον τόμο: Γιάννης Λασκαράκης, Ευτέρπη Μπιλιμπίνη, Ελένη Ζαχαρά, Μάνος Λασκαράκης, Γιώργης Κολιόπουλος, το διήγημα του οποίου με τίτλο «Σαν τα τρένα ανταμώνουμε οι άνθρωποι…» αναγνώστηκε από την κ. Παπαδοπούλου μαζί με το διήγημα του Βασίλειου Βαθύαλου, «Ξύπνα, Μαρίτσα μου, είναι ώρα…» και η προαναφερθείσα από το καλωσόρισμα ήδη Αικατερίνη Κάλτσου. Το παρών έδωσαν επίσης ο συγγραφέας κ. Θεόδωρος Ορδουμποζάνης, η ιδρύτρια του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης κ. Αγγελική Γιαννακίδου, η κ. Τζούλια Κουφού, ο συγγραφέας και δημοσιογράφος κ. Βασίλης Κάργας, ο φίλος μας και συνεργάτης μας κ. Δημήτρης Μακροδημόπουλος, Πολιτικός Μηχανικός με ειδικότητα στη Σιδηροδρομική, η κ. Γεωργία Νικολάου, η κ. Ελβίρα Ταταρίδου, η κ. Φωτεινή Σκάβδη, αδελφή της συγγραφέως Ελένης Σκάβδη, στη νουβέλα της οποίας με τίτλο «Εκείνη η Πόλη…», λόγω των ηρώων της που σχετίζονται άμεσα με τον σιδηρόδρομο, έγινε αναφορά, ο κ. Κωνσταντίνος Πετρίδης, ο κ. Ορέστης Χατζόπουλος, η κ. Μαρία Κουκμά, μητέρα του Γιάννη Κουκμά, σημαίνοντος μέλους της Ομάδας των Φίλων, η κ. Γεωργία Σωτηρίου, ο κ. Αλέξανδρος Ηλιάδης, η συγγραφέας Γεωργία Συμεωνίδου, η κ. Χρύσα Μπαμπούρα, η κ. Σμαρώ Ματουσίδου, η κ. Λόλα Μπαλούτσου, ο κ. Κώστας Ατματζίδης, σιδηροδρομικός επίσης, ο κ. Σπύρος Φαλέκας, η κ. Θεοδώρα Λαμπέα, η κ. Σίσσυ Μουλούδη-Πασαδάκη και ο κ. Πασαδάκης, ο κ. Αθανάσιος Γιαλαμάς, η κ. Μαρία Αδαμίδου, η κ. Βασιλική Παντελίδου, ο κ. Κώστας Πατλακίδης, ο κ. Γιώργος Τσιακίρης, ο κ. Μπάμπης Κοντογιάννης, από το Σουφλί, η κ. Μάρα Κωνσταντάρα και πολλοί πολλοί άλλοι, επισήμως και ανεπισήμως, φίλοι πάντως των «Φίλων του Γαλλικού Σταθμού».
Στο «Ανθολόγιο Διηγημάτων του Διαγωνισμού “Ιστορίες του Σταθμού και του Τραίνου”» (περιλαμβάνονται 30 διηγήματα που ξεχώρισαν πανελλαδικά από τα 89 κατατεθέντα και είναι τα ακόλουθα: «Βρασίδας Βρικόλακας» της Κασσάνδρας Αλογοσκούφη, «Αρχοντιά» του Βασίλειου Αναγνώστου, «Ξύπνα, Μαρίτσα μου, είναι ώρα…» του Βασίλειου Βαθύαλου, «Το τρένο των άλλων» της Νίνας Γεωργιάδου, «Η τελευταία άδεια» της Χρυσούλας Σ. Γεωργούλα, «Ανθισμένες πασχαλιές» της Γεωργίας Γιώτα, «Από τα βάθη της Ανατολής στους Ποδαράδες της Αθήνας» της Ελένης Ευτυχίδου, «Προορισμός» της Ελένης Ζαχαρά, «Περί ληστείας συρμού εις Δεδεαγάτσιον» της Αικατερίνης Κάλτσου, «Τα τρένα της ταπετσαρίας» της Καίτης Καρβούνη-Γκατζή, «Σαν τα τρένα ανταμώνουμε οι άνθρωποι…» του Γιώργη Κολιόπουλου, «Στο ίδιο βαγόνι» της Κρινιώς Νομικού, «Ταξιδιώτες χωρίς προορισμό» του Γιάννη Λασκαράκη, «Η Λύτρωση» του Μάνου Λασκαράκη, «Ένα Τρένο… για μια Ελένη!» της Θεοδώρας Μήλιου, «Να ταξιδεύεις χωρίς να φεύγεις» της Άννας Μιχέλη, «Γαλλικός Σταθμός» της Ευτέρπης Μπιλιμπίνη, «Το τρενάκι» της Καίτης Μπούλη, «Το τρένο» του Παναγιώτη Παναγιώτου, «Στον συρμό μιας παροδικής λευτεριάς» του Φώτη Πανουσόπουλου, «Η παρηγοριά των τρένων» του Ιωάννη Παπαχρήστου, «Εξπεριάνς» της Κωνσταντίνας Παππά, «Το βαγόνι» του Χρήστου Σαμαρά, «Αρχάγγελος των Σταθμών» της Ειρήνης Σκούρα-Γρηγοριάδου, «Χωρίς ταυτότητα» της Ραφαέλλας Σοφιανοπούλου, «Το χελιδόνι του Σταθμού» του Ζαννή Ι. Στρογγυλού, «Πριν το ξημέρωμα» του Κώστα Τερζανίδη, «Το τρένο από την Πράγα» της Χρύσας Γ. Τρυφωνίδου, «Ο σιδηρόδρομος στο Δεδέαγατς» του Αναστάσιου Χατζόπουλου, «Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός της Δράμας· η στιγμή που ξαναγεννήθηκα» του Σωτήρη Χτούρη.
