Την απολίθωση της εικόνας του ελληνικού σιδηροδρόμου επιχειρεί η πολιτεία. Στόχος της η άμεση «παλινόστηση» του κοινού στην επιλογή του τραίνου ως μέσου δρομολογώντας ένα ευρύ πλάνο θεσμικών αλλαγών και έργων υποδομής επισκευών.
Από τις αρχές του 2024, το υπουργείο Μεταφορών και ο ΟΣΕ προχωρούν στις μόνιμες αποκαταστάσεις, το κόστος των οποίων εκτιμάται σε πάνω από 200 εκατ. ευρώ και θα καλυφθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Εάν τηρηθούν τα αρχικά χρονοδιαγράμματα, ενδέχεται η πλήρης αποκατάσταση της κυκλοφορίας (διπλή γραμμή, με συστήματα σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης) να πραγματοποιηθεί στα τέλη του 2025.
Η στρατηγική του ΟΣΕ δίνει έμφαση στην επανεκκίνηση του σιδηροδρόμου αλλά και στην βελτίωση των υποδομών, σημείωσαν στελέχη του Οργανισμού.
Τα απαραίτητα έργα εκσυγχρονισμού του δικτύου θα τρέξουν προκειμένου να ολοκληρωθούν το συντομότερο δυνατόν, καθώς οι φυσικές καταστροφές εκτροχίασαν τα χρονοδιαγράμματα. Την ίδια ώρα, οι εξαγγελίες περί νέου ΟΣΕ αποτελούν ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός.
Υπενθυμίζεται ότι, πρόσφατα παρουσιάστηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο το σχέδιο για την αναδιάρθρωση του ελληνικού σιδηροδρόμου, με τη δημιουργία ενός νέου, ενιαίου και δημόσιου φορέα που αναλαμβάνει τον ρόλο και τις ευθύνες του διαχειριστή της σιδηροδρομικής υποδομής με βάση το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο.
Πιο συγκεκριμένα, στη νέα εταιρεία των Σιδηροδρόμων Ελλάδος, με πυρήνα τον ΟΣΕ, εντάσσονται η ΕΡΓΟΣΕ και η ΓΑΙΑΟΣΕ, κατά το μέρος που άφορα το τροχαίο υλικό, με τον νέο φορέα να αναλαμβάνει τη συνολική ευθύνη για τις μελέτες, τα έργα και όλα τα θέματα ασφαλείας και συνεχούς βελτίωσης του σιδηροδρομικού συστήματος, σε συνεργασία, πάντα, με τους λοιπούς φορείς του τομέα.
Όλα αυτά με φόντο τις έρευνες που βρίσκονται σε εξέλιξη για το σύστημα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης (Σύμβαση 717), αλλά και το δικαστικό σκέλος για την πολύνεκρη τραγωδία των Τεμπών.
Στις άμεσες προτεραιότητες της διοίκησης για την επόμενη μέρα στον σιδηρόδρομο είναι
Η επίλυση προβλημάτων όπως: Οι κλοπές και οι βανδαλισμοί, οι αφύλακτες διαβάσεις (να υπάρξει ειδική μέριμνα για τις 1.250 ισόπεδες διαβάσεις), οι βλάβες στους συρμούς και το δίκτυο, αλλά και το μειωμένο προσωπικό, ολοκλήρωση των έργων εκσυγχρονισμού και θωράκισης των απαραίτητων υποδομών.
Σημειώνεται ότι η κατάργηση των δρομολογίων στο τμήμα Αλεξανδρούπολη Ορμένιο Αλεξανδρούπολη και Αλεξανδρούπολη Ξάνθη Αλεξανδρούπολη, με την Hellenic Train να διεξάγει τα δρομολόγια με λεωφορεία, συνδέεται με την αποψίλωση του προσωπικού. Στις αρχές Φεβρουαρίου επιδιώκεται η επανέναρξη των δρομολογίων μετά την αποκατάσταση των ελλείψεων που καταγράφονται σε επίπεδο υποδομής στις διαβάσεις.
Πηγές του ΟΣΕ αναφέρουν πως στην περιοχή Αλεξανδρούπολη Ορμένιο υπάρχουν συνολικά 38 διαβάσεις, εκ των οποίων πολλές έχουν βανδαλιστεί και δεν υπάρχουν ανταλλακτικά προκειμένου να επανέλθουν σε λειτουργική κατάσταση. Στο πλαίσιο αυτό έγινε διαγωνισμός, ο οποίος κατοχυρώθηκε σε ιδιωτική εταιρεία security. Ωστόσο, το αναγκαίο προσωπικό δεν έχει βρεθεί ακόμη, με αποτέλεσμα το συγκεκριμένο τμήμα του δικτύου να παραμένει ανενεργό.
Ενδεικτικά, σύμφωνα με στοιχεία της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων, το σύνολο των ισόπεδων διαβάσεων μειώθηκε το 2022 σε 741, από τις οποίες όμως οι 292 είναι αφύλακτες. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι παραβιάσεις διαβάσεων και οι συγκρούσεις οχημάτων με αμαξοστοιχίες ήταν η δεύτερη κατηγορία με τα περισσότερα ατυχήματα για το 2022.
Νυν υπέρ πάντων η Θεσσαλία
Όπως ανέφερε πρόσφατα ο υπουργός Υποδομών, Μεταφορών, κ. Χρήστος Σταϊκούρας, τα ποσά που θα χρειαστούν για την αποκατάσταση στην Θεσσαλία θα αγγίξουν τα 280 εκατ. ευρώ. Το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών είχε κάνει γνωστό ότι αναδιαμορφώνεται το ποσό για να καλυφθούν οι ανάγκες για πιο ανθεκτικό σιδηρόδρομο στην περιοχή που έχει πληγεί τα τελευταία χρόνια 3 φορές από καταστροφικά καιρικά φαινόμενα.
Πλέον σύμφωνα με πληροφορίες, στα έργα αποκατάστασης εντάσσονται και οι αναβαθμίσεις των σιδηροδρομικών γραμμών σε Λάρισα-Βόλος και Καλαμπάκα-Παλαιοφάρσαλος στο πλαίσιο του όρου της ανθεκτικότητας απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Αυτό κρίθηκε αναγκαίο ώστε στο μέλλον να είναι θωρακισμένη όχι μόνο η βασική σιδηροδρομική γραμμή Αθήνας-Θεσσαλονίκης (δηλαδή το τμήμα Δομοκός-Λάρισα) αλλά και οι περιφερειακές γραμμές στην ευρύτερη περιοχή.
Πλέον, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, θα προκηρυχθούν από τον ΟΣΕ 4 διαφορετικές εργολαβίες στην περιοχή της Θεσσαλίας, όλες με τη διαδικασία του κατεπείγοντος για να ξεκινήσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα η διαδικασία της αποκατάστασης.Η πρώτη εργολαβία θα αφορά την ανάταξη της υποδομής και επιδομής της κατεστραμμένης γραμμής Δομοκός-Λάρισα (μέχρι την περιοχή του Κρανώνα) η οποία έχει εκτιμώμενο κόστος 140 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). O ανάδοχος θα αναλάβει αρχικά την αποκατάσταση της γραμμής ανόδου με προγραμματισμένο χρονοδιάγραμμα τους 11 μήνες. Όταν θα παραδοθεί η γραμμή, θα επανέλθουν και οι κανονικές ταχύτητες που θα φτάνουν μέχρι και τα 160χλμ/ώρα. Στη συνέχεια ο ανάδοχος θα πρέπει να αναλάβει την γραμμή καθόδου (από Λάρισα προς Δομοκό) με χρονοδιάγραμμα 9 μήνες. Ουσιαστικά η γραμμή θα είναι εγκιβωτισμένη και ανά κάποια μέτρα θα υπάρχουν ανοίγματα (χαμηλά στην υποδομή) ώστε σε περίπτωση πλημμύρας να υπάρχει η δυνατότητα τα νερά να διοχετεύονται από τη μια πλευρά της γραμμής στην άλλη και να μην καταστρέφεται η υποδομή της γραμμής αλλά και τα συστήματα που την συνοδεύουν.
Η δεύτερη εργολαβία αφορά τα συστήματα της γραμμής Δομοκός-Λάρισα μήκους 40 χλμ (μέχρι την περιοχή του Κρανώνα) με εκτιμώμενο κόστος περίπου 35 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Στην εργολαβία περιλαμβάνεται η σηματοδότηση, ηλεκτροκίνηση, τηλεδιοίκηση και ETCS. Αναφορικά δε με το ETCS αυτό θα παραμείνει στο level 1 αλλά θα αναβαθμιστεί σε base line 3.1. δηλαδή θα περιλαμβάνει το πιο πρόσφατο update.
H τρίτη εργολαβία θα αφορά στην αναβάθμιση της γραμμής Λάρισα-Βόλος (έως Λατομείο) και το κόστος εκτιμάται σε περίπου 105 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Εδώ θα γίνει πλήρης αναβάθμιση της υποδομής η οποία θα ανυψωθεί, θα τοποθετηθούν νέες σιδηροτροχιές. Παράλληλα θα αναβαθμιστεί και η γέφυρα του Κραυσίδωνα η οποία επίσης θα ανυψωθεί, θα μεγαλώσει η διατομή της ούτως ώστε να μην επηρεάζεται από πλημμυρικά φαινόμενα.
Η τέταρτη εργολαβία αφορά στη γραμμή Παλαιοφάρσαλος-Καλαμπάκα που επίσης θα αναβαθμιστεί με όρους ανθεκτικότητας. Το κόστος των έργων εδώ υπολογίζεται σε περίπου 45 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ) και περιλαμβάνει κατά τόπους ανύψωση, ούτως ώστε σε πλημμυρικά φαινόμενα το νερό να περνά κάτω από τις γραμμές. Όλες οι εργολαβίες έχουν χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Ταυτόχρονα και οι εργολαβίες της ΕΡΓΟΣΕ
Παράλληλα με τα 4 έργα σε ισχύ παραμένουν και οι δύο υφιστάμενες εργολαβίες της ΕΡΓΟΣΕ για την ηλεκτροκίνηση σε Λάρισα – Βόλο και Παλαιοφάρσαλο – Καλαμπάκα.Η πρώτη εργολαβία Λάρισα – Βόλος ύψους 67 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ) υπεγράφη στις 4 Μαϊου 2022 με χρόνο ολοκλήρωσης τα μέσα του 2025. Ανάδοχος είναι η ΙΝΤΡΑΚΑΤ. Περιλαμβάνει την εγκατάσταση ηλεκτροκίνησης και την νέα μονή γραμμή Βόλος – Λατομείο. Τα έργα έχουν χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ.
Η δεύτερη εργολαβία Παλαιοφάρσαλος-Καλαμπάκα κόστους 60 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ) υπεγράφη στις 24 Νοεμβρίου 2022 και έχει ως χρόνο ολοκλήρωσης τα τέλη του 2025 και τρέχει με ανάδοχο την ΑΒΑΞ. Αφορά την εγκατάσταση ηλεκτροκίνησης-τηλεδιοίκησης στη γραμμή και κάποιες επιπλέον εργασίες. Σημειώνεται ότι, οι δύο αυτές εργολαβίες επηρεάστηκαν χρονικά από τις κακοκαιρίες Daniel και Elias οπότε πιθανότατα θα ολοκληρωθούν το 2026. Η χρηματοδότηση και εδώ είναι από το ΕΣΠΑ.
Συνολικά τα έξι έργα φτάνουν σε κόστος περίπου τα 500 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ) και θα τρέχουν σχεδόν ταυτόχρονα. Οι διαγωνισμοί για τα 4 πρώτα έργα εκτιμάται ότι θα προκηρυχθούν μέχρι τον Μάρτιο. Έχει επιλεχθεί η διαδικασία των προσκλήσεων εταιρειών ώστε να προκύψει άμεσα ο ανάδοχος. Επίσης με fast track διαδικασίες θα γίνει και η προσυμβατική περίοδος δηλαδή η έγκριση των συμβάσεων από το Ελεγκτικό Συνέδριο και η παρουσίαση από τη Βουλή.
Στόχος του ΟΣΕ είναι τα έργα να υπογραφούν το καλοκαίρι και να ξεκινήσει άμεσα η κατασκευαστική τους περίοδος. Στόχος του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών είναι να ολοκληρωθούν στα τέλη του 2025, με έμφαση φυσικά στη γραμμή Δομοκός – Λάρισα.
Αν δεν υπάρξουν καθυστερήσεις το 2026 οι νέες γραμμές θα λειτουργούν στο σύνολο τους και με αναβαθμισμένο πλέον επίπεδο. Η βασική γραμμή Δομοκός-Λάρισα θα γίνει και πάλι διπλή και ηλεκτροκινούμενη, ενώ και οι περιφερειακές γραμμές Λάρισα – Βόλος και Παλαιοφάρσαλος – Καλαμπάκα θα έχουν αναβαθμισμένες γραμμές με ηλεκτροκίνηση, πράγμα που διευρύνει τις δυνατότητες που θα έχουν με την δρομολόγηση ηλεκτροκίνητων τρένων. Ειδικότερα για τη γραμμή Λάρισα-Βόλος, με την ολοκλήρωση των έργων θα καλυφθεί τόσο η ΒΙΠΕ όσο και το λιμάνι του Βόλου.
Υπενθυμίζεται τέλος πως η γραμμή Αθήνας-Θεσσαλονίκης λειτούργησε εκ νέου από τις 10 Δεκεμβρίου για τα εμπορευματικά δρομολόγια και από τις 16 Δεκεμβρίου για τα επιβατικά.
