Λείπουν 800 εκατ. για τα έργα αποκατάστασης του σιδηροδρόμου στη Θεσσαλία. Τα «τυφλά» σημεία στον βασικό κορμό του δικτύου παραμένουν. Μπαίνει σε ράγες η «Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι Α.Ε.».

Προ των πυλών βρίσκεται ο διαγωνισμός για τον τεχνικό σύμβουλο που φέρνει ένα βήμα πιο κοντά τη νέα ενιαία σιδηροδρομική εταιρεία της χώρας, τη «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Α.Ε.», γυρίζοντας σελίδα στον ιστορικό αλλά γερασμένο ΟΣΕ. Κι ενώ προχωρά η πολυπόθητη μεταρρύθμιση, που κατέστη επιβεβλημένη μετά το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών, ανατρέποντας την «τριχοτόμηση» του σιδηροδρόμου που ήταν ως τότε το τοτέμ για τις πολιτικές ηγεσίες, τα κενά στο δίκτυο παραμένουν.

Οι πέντε fast–track διαγωνισμοί για την οριστική αποκατάσταση του δικτύου της Θεσσαλίας, το οποίο υπέστη τεράστιες ζημιές σε μήκος 180 χλμ. από τον Daniel, παρά τις προαναγγελίες, δεν έχουν φανεί στον ορίζοντα. Προχθές, κατά την ενημέρωση της αρμόδιας Επιτροπής της Βουλής, για τα θέματα του σιδηροδρόμου, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, δεν έκανε αναφορά σε χρονοδιάγραμμα, παρότι είμαστε σχεδόν πέντε μήνες πίσω από τον αρχικό σχεδιασμό.

Μεταξύ των αιτίων της καθυστέρησης, είναι και η εξασφάλιση των πόρων που θα απαιτηθούν από τον κρατικό κορβανά. Η σφοδρότητα των καιρικών φαινομένων και η κλιματική κρίση επέβαλαν να περιληφθούν στον σχεδιασμό των έργων όροι ανθεκτικότητας, ανεβάζοντας το αρχικά εκτιμηθέν κόστος των 200 εκατ. ευρώ σε 463 εκατ. ευρώ (με ΦΠΑ), που σε συνδυασμό με τις οδικές αποκαταστάσεις σκαρφαλώνει στα 1,4 δισ. ευρώ. Δεδομένου ότι από το Ταμείο Ανάκαμψης έχουν «κλειδώσει» 600 εκατ. ευρώ, τα υπόλοιπα 800 εκατ. αναζητούνται σε άλλες πηγές.

Τα «τυφλά» σημεία του δικτύου

Τα περιστατικά που εντείνουν την ανησυχία για την κατάσταση των υποδομών συνεχίζονται, ενάμιση χρόνο πια μετά τα Τέμπη. Σήμερα, τα σημεία του βασικού δικτύου που παραμένουν χωρίς συστήματα ασφαλείας είναι τρία. Πρόκειται για το τμήμα Κιάτο – Άνω Λιόσια, που απασχόλησε μάλιστα το περασμένο διάστημα, καθώς αποφεύχθηκε η σύγκρουση δύο συρμών του προαστιακού χάρη στην τήρηση του γενικού κανονισμού κίνησης από τους μηχανοδηγούς.

Εκεί σύστημα τηλεδιοίκησης δεν λειτούργησε ποτέ, ενώ η σηματοδότηση που υπήρχε ως το 2011 έχει καταστραφεί πλήρως, εξαιτίας κλοπών, βανδαλισμών και αδυναμίας ανάταξης. Το έργο της αποκατάστασης στα 100 χλμ. της γραμμής εντάχθηκε μόλις τον Ιούλιο του 2024. Στο τμήμα Ρέντη – Σ.Σ. Αθηνών έχει αποκατασταθεί μερικώς μόνο το σύστημα της σύμβασης 994 και λειτουργεί τοπικό σύστημα ελέγχου κι επιτήρησης κυκλοφορίας, ενώ ακολούθως ως τις Τρεις Γέφυρες συντάσσονται από τον ΟΣΕ τεύχη για εγκατάσταση προσωρινού συστήματος ελέγχου και επιτήρησης, κόστους 1,5 εκατ. ευρώ με χρόνο ολοκλήρωσης εντός του 2025.

Το τρίτο τμήμα αφορά στα συστήματα που περιλαμβάνονταν στην πολυσυζητημένη σύμβαση 717 στο κομμάτι Δομοκός – Λάρισα, τα οποία ολοκληρώθηκαν και τέθηκαν σε λειτουργία μόλις πέντε ημέρες πριν τον Daniel. Τώρα, αναμένεται ο διαγωνισμός για την αποκατάστασή τους.

Στην πορεία για την «Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι Α.Ε.»

Προβλήματα και παθογένειες οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στα δομικά προβλήματα που βασανίζουν εδώ και δυο τουλάχιστον δεκαετίες τους σιδηροδρομικούς φορείς, που είχαν ως αποτέλεσμα, όπως είπε χαρακτηριστικά ο κ. Σταϊκούρας, ο ΟΣΕ να είναι ο πιο ζημιογόνος φορέας για τον κρατικό προϋπολογισμό. Η πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων, οδηγούσε σε καθυστερήσεις έργων, υπερβάσεις προϋπολογισμών, αδυναμία συντήρησης ή ακόμα και επισκευής βλαβών και «μπαλάκι» ευθυνών.

Για να εξυγιανθεί ο ελληνικός σιδηρόδρομος, στις αρχές του 2024, μπήκε σε εφαρμογή το σχέδιο για τον νέο ΟΣΕ, που θα ονομάζεται πια «Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι». Εχθές, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών ενέκρινε το σχέδιο διακήρυξης και τη διενέργεια του διεθνούς διαγωνισμού, προϋπολογισμού 4,32 εκατ. ευρώ (με ΦΠΑ), για τον λεγόμενο «Τεχνικό Σύμβουλο Διοίκησης».

Επισφραγίζεται έτσι η συμβολή του ιδιωτικού τομέα στην καθημερινή οργάνωση και λειτουργία κρίσιμων επιχειρησιακών τομέων της νέας εταιρείας, για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3 ετών, μία πρακτική που εφαρμόζεται διεθνώς, ενώ στη χώρα μας η αρχή έχει γίνει από την Ελληνικό Μετρό.

Προκειμένου οι νέα εταιρεία να είναι πλήρως λειτουργική με την ολοκλήρωση του Ταμείου Ανάκαμψης στη λήξη του 2025, υπάρχουν συγκεκριμένα ορόσημα. Αφού υποβλήθηκε και εγκρίθηκε το implementation plan του μετασχηματισμού, θα πρέπει να ακολουθήσει η ψήφιση του νομοσχεδίου για τη δημιουργία του νέου ενιαίου φορέα ως το τέλος του 2024. Αυτή την περίοδο οριστικοποιούνται οι σχετικές διατάξεις.

Για να φτάσουμε στο «φίνις», θα πρέπει ως τον Ιούνιο του 2025, να έχει καταρτιστεί το νέο στρατηγικό και επιχειρησιακό πλάνο της εταιρείας, για το οποίο προβλέπεται δωρεάν τεχνική βοήθεια από την ΕΤΕπ, αλλά και να συναφθεί σύμβαση απόδοσης με το εποπτεύων υπουργείο, η οποία θα θέτει συγκεκριμένου δείκτες απόδοσης (KPIs).

Βεβαίως, παραμένει πρόκληση η ενσωμάτωση στην νέα εταιρεία των εργαζομένων και των διευθύνσεων των ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ, που τα τελευταία χρόνια όχι απλώς δεν έχουν καταφέρει να λειτουργήσουν ομιλικά, τουναντίον λειτούργησαν κατά κύριο λόγο ανταγωνιστικά.