Η «αμαξοστοιχία» των Τεμπών σέρνει πολλά «βαγόνια». Πρακτικά υπάρχουν τρεις υποθέσεις που ερευνώνται παράλληλα -η σύγκρουση των τρένων, οι ελλείψεις στα συστήματα ασφαλείας που δεν την απέτρεψαν, και ό,τι έγινε αμέσως μετά το δυστύχημα, δηλαδή η εσπευσμένη διαμόρφωση του χώρου (κοινώς το «μπάζωμα») που οδήγησε στην απώλεια κρίσιμων στοιχείων.
Στην κατηγορία περί μπαζώματος εντάσσεται και η σύσταση Προανακριτικής Επιτροπής κατά του κ. Τριαντοπούλου. Τέλος, παραμένει ανοικτό και το ερώτημα του τι προκάλεσε την ανάφλεξη και την πυρόσφαιρα και αν υπήρχε παράνομο φορτίο.
Η σύγκρουση
Ως προς τις ευθύνες των σιδηροδρομικών για τα λάθη που έκαναν τη μοιραία βραδιά για τη σύγκρουση των τρένων έχουν εξαρχής ασκηθεί διώξεις στους σταθμάρχες της βάρδιας και σε στελέχη του ΟΣΕ. Το πόρισμα του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ) είναι αποκαλυπτικό ως προς τις ευθύνες του σταθμάρχη που έκανε διαχείριση της κυκλοφορίας, αλλά και αυτών που τον εγκατέλειψαν μόνο του στη βάρδια. Τα ηχητικά ντοκουμέντα που αποκαλύπτονται το τελευταίο διάστημα φανερώνουν το μπάχαλο που επικρατούσε εκείνο το βράδυ.
Τα συστήματα ασφαλείας
Ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο είναι οι ελλείψεις στα συστήματα ασφαλείας, εξαιτίας της μη ολοκλήρωσης των έργων που προέβλεπε η σύμβαση 717 ανάμεσα στην ΕΡΓΟΣΕ και στην κοινοπραξία για την αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης στον άξονα Αθήνας-Θεσσαλονίκης-Προμαχώνα. Αν και τα έργα έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί το 2016, τα συστήματα ασφαλείας δεν υπήρχαν μέχρι το βράδυ του μοιραίου ατυχήματος αλλά σε μεγάλο βαθμό μέχρι και σήμερα.
- Δίκη για την 717: Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ερευνούσε την υπόθεση της σύμβασης 717 ήδη από το 2022 και το καλοκαίρι του 2023 και κατέληξε στην άσκηση κακουργηματικής δίωξης εις βάρος 23 μη πολιτικών προσώπων, μεταξύ άλλων για απάτη και απιστία. Η δίκη για αυτήν την υπόθεση αναμένεται να αρχίσει εντός του 2025. Η δικογραφία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας συσχετίστηκε με τη δικογραφία της Εισαγγελίας Λάρισας για το δυστύχημα των Τεμπών, καθώς αναγνωρίστηκε «αιτιώδης σύνδεσμος» ανάμεσα στη μη υλοποίηση της σύμβασης και στο σιδηροδρομικό δυστύχημα.
- Νέες διώξεις: Παράλληλα ο ανακριτής ολοκληρώνει το σκέλος της έρευνας, ως προς τα μη πολιτικά πρόσωπα. Ήδη έχουν ασκηθεί διώξεις κατά δύο διευθυντών του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, με βάση το άρθρο 291 του Ποινικού Κώδικα για διατάραξη της ασφάλειας των συγκοινωνιών, σχετικά με την καθυστέρηση υλοποίησης της 717 που είχε ως αποτέλεσμα την απουσία συστημάτων ασφαλείας. Εξαιτίας της αποχής των δικηγόρων οι απολογίες τους μετατέθηκαν για τις 2 και 4 Απριλίου. Με δεδομένο ότι η αλληλογραφία των στελεχών του υπουργείου κοινοποιούνταν και στους πολιτικούς προϊσταμένους τους, άρα ήταν εν γνώσει τους τα κενά ασφαλείας, η υπόθεση θα έχει και συνέχεια. Το επόμενο βήμα, μετά τις απολογίες των δύο στελεχών, αναμένεται να είναι η άσκηση διώξεων στον τότε Γ.Γ. Μεταφορών.
- Τα πολιτικά πρόσωπα: Για τα πολιτικά πρόσωπα, υπουργούς και υφυπουργούς που χειρίστηκαν την σύμβαση 717, η Εισαγγελία Λάρισας δεν μπορεί να ασκήσει διώξεις. Όταν η έρευνα φτάσει σε αυτό το σημείο η δικογραφία θα αποσταλεί στην εισαγγελέα του Αρείου Πάγου για να την διαβιβάσει στη Βουλή, η οποία θα αποφασίσει για άρση ή μη της ασυλίας των πολιτικών προσώπων. Δεν αποκλείεται η δικογραφία που αφορά πολιτικά πρόσωπα να φτάσει στη Βουλή πριν ολοκληρωθεί η κύρια ανάκριση. Παράλληλα, πολλοί συγγενείς των θυμάτων έχουν κινηθεί κατά των πρώην υπουργών Κ. Καραμανλή και Χρ. Σπίρτζη. Η τελευταία από τις πολυάριθμες μηνυτήριες αναφορές που κατατέθηκαν μέχρι σήμερα, ήταν στα μέσα Μαρτίου 2025. Οι πρώην υπουργοί κατηγορούνται από τους συγγενείς για εγκληματικές παραλείψεις ως εποπτεύοντες των έργων εγκατάστασης και συντήρησης των συστημάτων ασφαλείας στο σιδηροδρομικό δίκτυο, αλλά και για την υποστελέχωση του ΟΣΕ και «αντί να απαγορεύσουν τη λειτουργία του σιδηροδρομικού δικτύου έως την ασφαλή του λειτουργία, αυτοί, αντίθετα, έχοντας ως υπουργοί την καθιερωμένη στην κοινωνία προβολή, διαφήμιζαν εμφατικά, εν επιγνώσει του ψεύδους τους, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης αλλά και στη Βουλή, την ασφάλεια και τον εκσυγχρονισμό του σιδηρόδρομου, με τραγικό αποτέλεσμα να επιλέγουμε ως μέσο μεταφοράς το τρένο».
- Η Hellenic Train: Μέχρι στιγμής οι κατηγορίες που αντιμετωπίζουν στελέχη της Hellenic Train είναι πλημμεληματικού χαρακτήρα. Οι συγγενείς των θυμάτων επιμένουν ότι, αφού η εταιρεία συνέχιζε να λειτουργεί, γνωρίζοντας τους κινδύνους που συνεπάγεται η απουσία των συστημάτων ασφαλείας, τα στελέχη της θα πρέπει να διωχθούν για το κακούργημα της διατάραξης της ασφάλειας των συγκοινωνιών, όπως και τα στελέχη του υπουργείου. Κάποιοι συγγενείς είναι αποφασισμένοι είτε να καταθέσουν νέο αίτημά τους για αναβάθμιση του κατηγορητηρίου ή μήνυση κατά της Hellenic Train.
Το μπάζωμα
Κάποιοι από τους συγγενείς των θυμάτων πιστεύουν ότι η αλλοίωση του χώρου μετά το δυστύχημα έγινε, για να μην εντοπιστούν ίχνη από κάποιο παράνομο φορτίο, κάποιοι δεν έχουν πειστεί για αυτό και θεωρούν ότι η εσπευσμένη και χωρίς άδεια από τις δικαστικές Αρχές παρέμβαση στον χώρο έγινε για επικοινωνιακούς λόγους. Όποια ερμηνεία κι αν δίνουν, για την πλειονότητα των συγγενών, το μπάζωμα είναι εξίσου σοβαρή υπόθεση με το ίδιο το δυστύχημα.
- Διώξεις: Μέχρι στιγμής έχουν ασκηθεί διώξεις σε επτά κατηγορούμενους, μεταξύ αυτών ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας, στελέχη της πολιτικής προστασίας, της Αστυνομίας και της Πυροσβεστικής. Η ανάκριση για το ποιος έδωσε την εντολή και ποιοι είχαν την ευθύνη για την αλλοίωση του χώρου συνεχίζεται και αναμένεται να ασκηθούν νέες διώξεις σε μη πολιτικά πρόσωπα που έχουν κατονομαστεί στις καταθέσεις μαρτύρων. Η δικογραφία έχει συσχετιστεί με την κύρια υπόθεση και το αίτημα για διαχωρισμό απορρίφθηκε. Αυτό όμως ενέχει τον κίνδυνο της παραγραφής στην οκταετία, καθώς οι κατηγορίες είναι πλημμεληματικού χαρακτήρα και η κύρια υπόθεση θα τελεσιδικήσει μετά από χρόνια. Αν όμως το δικαστικό συμβούλιο αποφασίσει τη σύσταση Ειδικού Δικαστηρίου για τον πρώην υφυπουργό Χρ. Τριαντόπουλο, αυτό το δικαστήριο θα δικάσει και όλους τους κατηγορούμενους που εμπλέκονται στην υπόθεση της αλλοίωσης του χώρου.
- Προανακριτική: Μετά το υπόμνημα που κατέθεσε την περασμένη Παρασκευή ο βουλευτής και πρώην υφυπουργός, Χρήστος Τριαντόπουλος, η αυλαία της Προανακριτικής Επιτροπής αναμένεται να πέσει πρόωρα, με την κατάθεση του πορίσματός της στην Ολομέλεια, το οποίο θα συζητηθεί και ψηφιστεί σε ειδική ημερήσια διάταξη. Στη συνέχεια η Βουλή θα κληρώσει τα μέλη του δικαστικού συμβουλίου, από τις λίστες με τους επιλέξιμους δικαστές του Αρείου Πάγου και του Συμβουλίου της Επικρατείας. Το δικαστικό συμβούλιο μπορεί να ζητήσει περεταίρω ανάκριση, να εκδόσει απαλλακτικό βούλευμα ή να προχωρήσει στη σύσταση Ειδικού Δικαστηρίου και τότε η Ολομέλεια, με μυστική ψηφοφορία θα ψηφίσει την παραπομπή του ή μη.
- Μήνυση κατά δικαστικών: Παράλληλα, από αύριο καλούνται σταδιακά για κατάθεση στην Εισαγγελία Τρικάλων οι 19 συγγενείς που κατέθεσαν μηνυτήρια αναφορά κατά του εισαγγελέα και της ανακρίτριας Λάρισας που χειρίστηκαν αρχικά την υπόθεση του δυστυχήματος και, ενώ είχαν το γενικό πρόσταγμα, δεν φρόντισαν να διασφαλιστεί ότι ο τόπος του εγκλήματος θα έμενε ανέπαφος. Εξάλλου, όπως ανέφερε και ο αντιπρόεδρος του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, «η μη ιεροποίηση του χώρου του δυστυχήματος οδήγησε στην απώλεια στοιχείων».
Η ταυτότητα του φορτίου
Στο μεταξύ άγνωστη παραμένει η αιτία της ανάφλεξης και του σχηματισμού της πυρόσφαιρας. Παρότι στο πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ γίνεται αναφορά στην ύπαρξη πιθανού παράνομου φορτίου, δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα οριστικές απαντήσεις.
- Το πόρισμα του ΕΜΠ: Τον Μάρτιο του 2024 ο ανακριτής ανέθεσε σε καθηγητή του ΕΜΠ να διερευνήσει αν μία τέτοια ανάφλεξη μπορεί να οφείλεται στα έλαια σιλικόνης των μηχανών, όπως αρχικά είχε υποστηριχθεί από τους δικαστικούς πραγματογνώμονες. Όμως, ενώ είχε ζητήσει η έκθεση του καθηγητή να υποβληθεί εντός διμήνου, συμπληρώθηκε ήδη ένας χρόνος και ακόμη αναμένεται. Οι τελευταίες πληροφορίες μεταθέτουν την κατάθεση της έκθεσης του ΕΜΠ στις αρχές Απριλίου, αλλά οι συγγενείς εκφράζουν φόβους ότι ίσως και να μην κατατεθεί, με την επίκληση διαφόρων λόγων αδυναμίας.
- Η έρευνα στο Κουλούρι: Στο μεταξύ πριν από μερικές εβδομάδες έγιναν νέες δειγματοληψίες από το σημείο που φυλάσσονται τα συντρίμμια των τρένων, στο Κουλούρι. Ο ανακριτής διερευνά τις αναφορές που περιλαμβάνονται στο πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ για τα τμήματα της δεύτερης ηλεκτράμαξας που δεν βρέθηκαν. Πλέον εντοπίστηκαν πολλά κομμάτια από το πίσω μέρος της μηχανής και ληφθήκαν δείγματα, ενώ μεταλλουργός του ΕΜΠ θα αποφανθεί για το αν υπάρχουν σημάδια καταπόνησης εξαιτίας της σύγκρουσης ή της έκρηξης.
- Τα βίντεο: Την περασμένη Παρασκευή η Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών της Ελληνικής Αστυνομίας παρέδωσε την έκθεση για την γνησιότητα των τριών βίντεο της εμπορικής αμαξοστοιχίας, καταλήγοντας πως τα βίντεο πoυ εμφανίστηκαν στις αρχές Φεβρουαρίου είναι αυθεντικά. Τα συγκεκριμένα βίντεο δείχνουν την πορεία της εμπορικής λίγο πριν την σύγκρουση με την επιβατική και ο πάνω στις ανοιχτές πλατφόρμες με τις λαμαρίνες δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια δεξαμενή που να ενδεχομένως να μετέφερε παράνομο φορτίο.
Υπενθυμίζεται ότι η αρχική έκθεση των πραγματογνωμόνων που επιβεβαίωναν ότι το εικονιζόμενο τρένο ήταν η μοιραία εμπορική αμαξοστοιχία, αμφισβητείται από τους συγγενείς των θυμάτων, επειδή δεν κλήθηκαν και οι τεχνικοί σύμβουλοί τους να εξετάσουν το βίντεο. Για την υπόθεση των βίντεο είναι υπό δικαστική κρίση και στελέχη του ΟΣΕ και της Ιντερστάρ για την καθυστερημένη προσκόμιση του υλικού και την αναντιστοιχία που προκύπτει σχετικά με τις ημερομηνίες εύρεσης και κατάθεσής του.
- Τα 6 δείγματα: Νέο στοιχείο στην υπόθεση του εικαζόμενου παράνομου φορτίου είναι τα δείγματα από ξυλόλιο και τολουόλιο που σύμφωνα με συνηγόρους οικογενειών βρέθηκαν σε 6 από 25 δείγματα που ληφθήκαν από τις φορτάμαξες και τις λαμαρίνες. Τα δείγματα ελήφθησαν τον Μάιο του 2024 και τα αποτελέσματα συμπεριλήφθηκαν στη δικογραφία μετά από 9 μήνες.
Πότε θα γίνει η δίκη
Απομένουν πολλοί ενδιάμεσοι σταθμοί μέχρι να φτάσει στον τελικό «προορισμό», δηλαδή την έναρξη της δίκης. Αξίζει να θυμηθούμε ότι αρχικά, σύμφωνα με εκτιμήσεις του υπουργού Δικαιοσύνης, η δίκη τοποθετούνταν χρονικά μετά τις ευρωεκλογές, τον Ιούνιο του 2024. Με τα σημερινά δεδομένα, εάν η ανάκριση ολοκληρωθεί στο τέλος της άνοιξης, η δίκη μπορεί να αρχίσει τα Χριστούγεννα του 2025. Αν όμως αναβαθμιστεί η κατηγορία κατά της Hellenic Train και ασκηθούν κακουργηματικές διώξεις η ανάκριση θα συνεχιστεί μέχρι το τέλος του έτους και τότε η έναρξη της δίκης τοποθετείται τον Μάιο του 2026 και αναμένεται να διαρκέσει δύο χρόνια. Μέχρι να αποδοθούν ευθύνες με τελεσίδικο τρόπο, μετά δηλαδή και την εκδίκαση των εφέσεων, υπάρχει ο κίνδυνος να συμπληρωθεί οκταετία από την ημέρα που συνέβη το δυστύχημα και να παραγραφούν τα αδικήματα πλημελληματικού χαρακτήρα, όπως αυτά που αντιμετωπίζουν στελέχη της Hellenic Train και οι κατηγορούμενοι στην υπόθεση του μπαζώματος.
Στην εξίσωση υπάρχει και μία ακόμη μεταβλητή, η μήνυση που έχουν καταθέσει συγγενείς των θυμάτων κατά του εφέτη ανακριτή για το γεγονός ότι δεν ενέταξε στη δικογραφία χιλιάδες αρχεία ήχου και βίντεο. Μέχρι στιγμής ο ανακριτής δεν έχει σταματήσει να ενεργεί ανακριτικές πράξεις, παρότι βρίσκεται υπό δικαστική κρίση και ο ίδιος. Σε περίπτωση που το δικαστικό συμβούλιο αποφασίσει εξαίρεσή του από την υπόθεση, αυτό θα σήμαινε περεταίρω καθυστέρηση, καθώς ο νέος ανακριτής που θα αναλάμβανε την υπόθεση θα είχε να μελετήσει μία δικογραφία δεκάδων χιλιάδων σελίδων.
