Περισσότερο από το ήμισυ (61%) των θανάτων από σιδηροδρομικά ατυχήματα στην ΕΕ αφορούν μη εξουσιοδοτημένα άτομα και καταπατητές. Δεδομένου ότι οι εμπορευματικές αμαξοστοιχίες εμπλέκονται όλο και περισσότερο σε τέτοια περιστατικά ασφαλείας, είναι καιρός να αντιμετωπιστεί καλύτερα το ζήτημα αυτό.
Στα τέλη Ιουλίου, αναφορές της αστυνομίας από τη Γερμανία περιέγραψαν πώς ένα κορίτσι ανέβηκε σε μια εμπορική αμαξοστοιχία, ταξίδεψε σε αυτήν για 70 χιλιόμετρα και στη συνέχεια πήδηξε ενώ το τρένο εξακολουθούσε να κινείται. Κατά συνέπεια, το κορίτσι υπέστη σοβαρούς τραυματισμούς. Από την άλλη πλευρά, η ιταλική εταιρεία FuoriMuro ανέφερε περιστατικά όπου μετανάστες επιβιβάστηκαν σε εμπορικά τρένα για να διασχίσουν τα γαλλοϊταλικά σύνορα θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία και τη ζωή τους.
Τι ωθεί τους ανθρώπους να σερφάρουν σε εμπορικά τρένα; Υπάρχουν σημεία καταπάτησης; Και ποια μέσα πρόληψης χρησιμοποιούν οι αρχές και οι σιδηροδρομικοί οργανισμοί; Η Isabelle Fonverne, ανώτερη σύμβουλος ασφάλειας και διαλειτουργικότητας της UIC, ρίχνει φως στην κατάσταση.
Εμπλεκόμενοι
Το σερφάρισμα σε τρένα είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται παγκοσμίως, αλλά περισσότερο σε ορισμένες χώρες. “Έχουμε παρατηρήσει περιπτώσεις στην ΕΕ, τη Ρωσία, την Ινδία ή ακόμη και τη Νότια Αφρική, όπου άνθρωποι διακινδύνευσαν τη ζωή τους με διάφορους τρόπους”. Τις περισσότερες φορές, οι ριψοκίνδυνοι είναι νέοι άνθρωποι που ξεπερνούν τα όρια σε μια προσπάθεια να κάνουν επίδειξη ή να ζήσουν μια περιπέτεια. Δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον να σκαρφαλώνουν σε τρένα που είναι σταθμευμένα σε σταθμούς ή αποθήκες, κάτι που απαγορεύεται και επισημαίνεται από προειδοποιητικές πινακίδες που έχουν τοποθετηθεί από τους σιδηροδρόμους.
Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι οι μόνοι. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η περίπτωση των μεταναστών είναι επίσης αρκετά συχνή. Οι μετανάστες προσπαθούν να βρουν το δρόμο τους σε ξένες χώρες περπατώντας στις σιδηροδρομικές γραμμές. Επιπλέον, κρύβονται σε τρένα όταν θέλουν να διασχίσουν τα σύνορα, και οι δύο αυτές τακτικές μπορεί να αποβούν μοιραίες. Επιπλέον, οι άστεγοι μπορούν επίσης να προσπαθήσουν να βρουν καταφύγιο κατά μήκος των γραμμών, με ατυχή αποτελέσματα μερικές φορές. Τέλος, οι περιπτώσεις μεθυσμένων ανθρώπων που περπατούν ή πέφτουν στις σιδηροδρομικές γραμμές δεν είναι κάτι ασυνήθιστο.
Κίνητρα καταπάτησης
“Όταν πρόκειται για νέους ανθρώπους, η επίδειξη στους φίλους και η αύξηση της αδρεναλίνης είναι το νούμερο ένα κίνητρο για καταπάτηση”, λέει ο Fonverne. Καταπατούν τις γραμμές, μπαίνουν σε σταθμούς και σκαρφαλώνουν σε τρένα για να βγάλουν φωτογραφίες ή να κινηματογραφηθούν ενώ βρίσκονται σε δράση. Η φρενίτιδα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης τους οδηγεί σε επικίνδυνες καταστάσεις τις οποίες δεν αξιολογούν επαρκώς. Ως αποτέλεσμα, κάποιοι νέοι μπορεί να πάθουν ηλεκτροπληξία, να πέσουν και να χτυπηθούν από κινούμενο τρένο ή να τους πατήσει το τρένο στο οποίο σκαρφάλωσαν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το αποτέλεσμα είναι θάνατος ή σοβαρός τραυματισμός.
Επιπλέον, όταν πρόκειται για μετανάστες ή άστεγους, ο μόνος μετρήσιμος παράγοντας είναι η ανάγκη για επιβίωση που κυριαρχεί. Σε δύσκολες καταστάσεις, οι άνθρωποι καταφεύγουν σε τεταμένες λύσεις χωρίς να εξετάζουν πραγματικά τους κινδύνους που ενέχουν.
Ωστόσο, υπάρχει και ένα τρίτο κίνητρο που δεν πρέπει να παραβλέπεται: οι απόπειρες αυτοκτονίας. Ένα σημαντικό ποσοστό των θανατηφόρων σιδηροδρομικών ατυχημάτων αφορά άτομα που προσπαθούν να αυτοκτονήσουν μέσα στους σιδηροδρομικούς χώρους. Και στις τρεις περιπτώσεις των κινήτρων καταπάτησης, οι σιδηροδρομικές εταιρείες έχουν εντοπίσει τα hotspots όπου τα περιστατικά συμβαίνουν με μεγαλύτερη συχνότητα. Δυστυχώς, δεν είναι εύκολο να επικοινωνήσουν ανοιχτά και να εκθέσουν αυτά τα hotspots “επειδή θα μπορούσε να έχει αποτελέσματα αντιγραφής”, εξηγεί ο Fonverne.
Πώς μπορούν οι σιδηροδρομικές εταιρείες να ενισχύσουν την πρόληψη;
Όσον αφορά τις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές, δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια για μεγαλύτερο έλεγχο των γραμμών. Όπως υπογραμμίζει ο Fonverne, “δεν είναι εφικτό να τοποθετηθούν παντού φράχτες, κάμερες ή αστυνομικοί”. Επιπλέον, οι εμπορευματικές αμαξοστοιχίες δεν είναι εύκολο να παρακολουθούνται πλήρως γενικά. Είναι αρκετά μεγάλα τρένα στα οποία υπάρχει μόνο ο μηχανοδηγός. Κατά συνέπεια, αν κάποιος επιβιβαστεί στο τρένο λίγο πριν από την αναχώρηση ή κατά τη διάρκεια μιας ενδιάμεσης στάσης, είναι δύσκολο να τον εντοπίσει ή να τον αποτρέψει από το να το κάνει.
Ακόμη και όταν σταθμεύουν πριν από ένα ταξίδι, τα φορτωμένα εμπορικά τρένα παρακολουθούνται συνήθως από κάμερες σε μεγαλύτερους σταθμούς. Σε μικρότερους σταθμούς, αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Ωστόσο, ακόμη και σε μεγαλύτερους σταθμούς, τα τρένα θα παρακολουθούνται ανάλογα με την αξία του φορτίου τους, πράγμα που σημαίνει ότι και πάλι θα υπάρχουν τρένα που θα παραμένουν αφύλακτα. Αυτό σημαίνει ότι η παρακολούθηση είναι ανεπαρκής; Όχι ακριβώς, διότι είναι πρακτικά αδύνατο να παρακολουθείται συνεχώς κάθε τρένο, βαγόνι και ατμομηχανή. Ακόμη και αν αυτό ήταν εφικτό, θα εξακολουθούσαν να υπάρχουν περιστατικά, καθώς οι άνθρωποι βρίσκουν πολύ δημιουργικούς τρόπους να κρύβονται.
Ποια είναι λοιπόν η λύση;
Μέχρι στιγμής, δεν υπήρχε κανένας παγκόσμιος οργανισμός που να ασχολείται με το θέμα της καταπάτησης και της πρόληψης των αυτοκτονιών. Ο Fonverne εξηγεί ότι η επίλυση αυτών των ζητημάτων ασφάλειας στηριζόταν μέχρι τώρα σε εθνικές πρωτοβουλίες. Ακριβώς γι’ αυτό, η UIC (Διεθνής Ένωση Σιδηροδρόμων) εγκαινίασε πρόσφατα μια νέα ομάδα εργασίας, το δίκτυο TreSP-Network.
Στόχος της ομάδας εργασίας είναι η δημιουργία μιας διεθνούς και μόνιμης πλατφόρμας για την αντιμετώπιση των θεμάτων της σιδηροδρομικής καταπάτησης και της πρόληψης των αυτοκτονιών, η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και η έκδοση κατευθυντήριων γραμμών και η διοργάνωση ετήσιων ή εξαμηνιαίων διεθνών εκστρατειών και συνεδρίων ευαισθητοποίησης. Επιπλέον, στοχεύουν στην επικαιροποίηση της εργαλειοθήκης RESTRAIL (REduction of Suicides and Trespasses on RAILway property), ενός οδηγού επίλυσης προβλημάτων για την εφαρμογή μέτρων πρόληψης των σιδηροδρομικών αυτοκτονιών και ατυχημάτων καταπάτησης και μετριασμού των συνεπειών μετά το συμβάν.
Όπως είναι κατανοητό, η ευαισθητοποίηση είναι το πιο ισχυρό όπλο στον αγώνα κατά της καταπάτησης και των ατυχημάτων σε σιδηροδρομικές ιδιοκτησίες. Οι άνθρωποι πρέπει να κατανοήσουν ότι το να θέτουν τη ζωή τους σε κίνδυνο, ιδίως για λόγους διασκέδασης, μπορεί να αποδειχθεί επιζήμιο. Όλα τα τρένα και ιδίως οι εμπορευματικές αμαξοστοιχίες είναι βαριά και ταχύτατα οχήματα που μπορούν να σκοτώσουν ή να τραυματίσουν σοβαρά ένα μη εξουσιοδοτημένο άτομο που επιβιβάζεται σε αυτά. Συν τοις άλλοις, το φορτίο τους (π.χ. χημικές ουσίες) μπορεί επίσης να επηρεάσει την υγεία των ανθρώπων. Τέλος, απαγορεύεται αυστηρά η καταπάτηση των σιδηροδρομικών γραμμών. Ανάλογα με τη χώρα, οι καταπατητές μπορεί να οδηγηθούν στο δικαστήριο και να αντιμετωπίσουν υψηλά πρόστιμα.
Ενημερωθείτε
Κάθε χρόνο η UIC και 45 συμμετέχουσες χώρες διοργανώνουν τη Διεθνή Ημέρα Ενημέρωσης για τις Ισόπεδες Διαβάσεις (ILCAD: www.ilcad.org) για να ενημερώσουν το κοινό για θέματα ασφάλειας των ισόπεδων διαβάσεων. Οι συμμετέχοντες σιδηρόδρομοι διοργανώνουν επίσης τακτικές εκστρατείες ασφάλειας για την ενημέρωση του κοινού, ιδίως των νέων, σχετικά με τους κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίσουν στις σιδηροδρομικές γραμμές και γύρω από αυτές, στις αποβάθρες, για τον κίνδυνο ηλεκτροπληξίας και για τους κινδύνους από το σερφάρισμα των τρένων.
Σιδηροδρομικά μουσεία υπάρχουν σε όλο τον κόσμο. Εκτός από την ομορφιά των εκθεμάτων τρένων και του σιδηροδρομικού εξοπλισμού, ορισμένα διοργανώνουν επίσης εκθέσεις ευαισθητοποίησης και δραστηριότητες για παιδιά και εφήβους, όπως το la Fundación de los Ferrocarriles Españoles (Ίδρυμα Ισπανικών Σιδηροδρόμων). Έτσι, την επόμενη φορά που κάποιος θα νιώσει τόση λαχτάρα να δει ένα τρένο από κοντά, είναι προτιμότερο να σκεφτεί να ακολουθήσει εκστρατείες ευαισθητοποίησης για την ασφάλεια ή να επισκεφθεί ένα μουσείο αντί να θέσει σε κίνδυνο την ίδια του τη ζωή.
