Του Σταύρου Κουμεντάκη
AstraZeneca, Pfizer, Moderna, Johnson & Johnson…: κυριαρχούν ήδη στη ζωή, στην ειδησεογραφία και τις συζητήσεις μας. Από τη μια πλευρά οι (ελάχιστοι-ευτυχώς) αρνητές τους κι από την άλλη όλοι εκείνοι που αδημονούν να εμβολιασθούν ή έχουν ήδη εμβολιαστεί. Στη μέση όσοι, ακόμα, προβληματίζονται. Μοιάζει φυσιολογικό που έχει ξεκινήσει η συζήτηση για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό των εργαζομένων. Κι είναι μια συζήτηση έντονη και, ταυτόχρονα, παγκόσμια.
Η σχετική συζήτηση στη χώρα μας
Από τον Μάρτιο του 2020 προβλέπεται, νομοθετικά, η δυνατότητα επιβολής της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού “για την αποτροπή της διάδοσης νόσου”). Ο πρωθυπουργός αναφέρει σε πρόσφατη συνέντευξή του:“…θεωρώ ότι η συζήτηση για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό κάποιων κατηγοριών εργαζόμενων, ειδικά των υγειονομικών, πρέπει να ανοίξει …τον Σεπτέμβρη– Οκτώβριο”.
Διευκρινίζει όμως, για την αποφυγή παρανοήσεων, πως: “…Κανείς εργοδότης δεν μπορεί να απολύσει έναν εργαζόμενο σε μια ιδιωτική επιχείρηση …επειδή ο εργαζόμενος θα επιλέξει να μην κάνει το εμβόλιο”.
Το νομοθετικό πλαίσιο στη χώρα μας
Το θέμα του υποχρεωτικού εμβολιασμού προβλέπεται στο ν. 4675/11.3.2020: “β) Σε περιπτώσεις εμφάνισης κινδύνου διάδοσης μεταδοτικού νοσήματος, που ενδέχεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, μπορεί να επιβάλλεται, με απόφαση του Υπουργού Υγείας … υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού με σκοπό την αποτροπή της διάδοσης της νόσου”. Δεν έχει, επί του παρόντος, εκδοθεί η σχετική υπουργική απόφαση˙ δεν προβλέπεται, κατά τα προαναφερθέντα, να γίνει πριν το Φθινόπωρο.
Η υποχρέωση προστασίας της υγείας των εργαζομένων (και όχι μόνον…)
Οι εργοδότες υποχρεούνται να μεριμνούν για την υγεία των εργαζομένων τους. Πρόκειται για παρεπόμενη υποχρέωση των εργοδοτών (που απορρέει από την καλή πίστη) μεταξύ εκείνων που συχνά εξειδικεύονται σε ειδικότερες διατάξεις νόμου. Αντίστοιχη υποχρέωση έχουν και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι έναντι των συναδέλφων τους, αυτονοήτως και έναντι εκείνων που καλούνται να συνδράμουν (ασθενών και ηλικιωμένων λ.χ.). Σαφώς, με τους προαναφερθέντες δεν συνδέονται συμβατικά οι εργαζόμενοι είναι όμως δυνατό να γεννηθεί αδικοπρακτική ευθύνη τους.
“Εικόνες” από ΗΠΑ, Γερμανία και Ιταλία
ΗΠΑ: Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει η από 16.12.20 Οδηγία της Επιτροπής Ίσων Ευκαιριών Απασχόλησης των ΗΠΑ. Οι εργοδότες, σύμφωνα με αυτήν, δικαιούνται να αξιώνουν από τους εργαζομένους τους να εμβολιαστούν, με εξαίρεση εκείνους που προβάλλουν λόγους υγείας ή θρησκευτικούς λόγους.
Γερμανία: Από τις πρώτες μέρες του 2021 ο πρωθυπουργός της Βαυαρίας κ.Μάρκους Ζέντερ εισηγούνταν υπέρ του υποχρεωτικού εμβολιασμού κατά του κορονοϊού για ορισμένες ομάδες εργαζομένων (ενδ.: νοσηλευτικό προσωπικό σε νοσοκομεία και γηροκομεία. Στους αντιδρώντες προστέθηκαν η κυβέρνηση, η αντιπολίτευση και οι συνδικαλιστές. Όλοι, φαίνεται, πως άρχισαν να τον “πετροβολούν”.
Ιταλία: Νοσηλευτές σε δύο δομές νοσηλείας και περίθαλψης ηλικιωμένων ασθενών στο Veneto της Ιταλίας, αρνήθηκαν να εμβολιαστούν. Ο εργοδότης τους έθεσε σε υποχρεωτική άδεια με αποδοχές. Οι νοσηλευτές προσέφυγαν στο Δικαστήριο ζητώντας την επιστροφή στην εργασία τους. Το δικαστήριο στο οποίο προσέφυγαν απέρριψε την αίτησή τους, στη βάση της προστασίας τους από τον κίνδυνο να νοσήσουν από λοίμωξη Covid-19.
Οι πρώτες καταγγελίες συμβάσεων εργασίας στη χώρα μας
Αποτελούν, ήδη, γεγονός στη χώρα μας οι δύο πρώτες καταγγελίες συμβάσεων εργασίας λόγω άρνησης εμβολιασμού. Η πρώτη περίπτωση αφορά καταγγελία σύμβασης εργασίας φυσικοθεραπευτή, εργαζόμενου σε γηροκομείο στην Ηλεία, εξαιτίας της άρνησής του να εμβολιαστεί. Η δεύτερη εργαζόμενη σε φιλανθρωπικό ίδρυμα στην Κρήτη, η οποία ζήτησε χρόνο προκειμένου να εξετάσει το ενδεχόμενο του εμβολιασμού. Και εκείνη, τελικά, απολύθηκε.
Η συνδρομή της υφιστάμενης νομολογίας
Η υπ’ αριθμ. 2387/2020 απόφαση του ΣτΕ
Το ΣτΕ, με την υπ’ αριθμ. 2387/2020 απόφασή του, παρέχει κατευθυντήριες γραμμές στο θέμα που μας απασχολεί. Συγκεκριμένα αναφέρει: “Το μέτρο του εμβολιασμού, καθ’ εαυτό, συνιστά σοβαρή μεν παρέμβαση…, πλην όμως συνταγματικώς ανεκτή, υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις: α)ότι προβλέπεται από ειδική νομοθεσία… και β)ότι παρέχεται δυνατότητα εξαίρεσης από τον εμβολιασμό σε ειδικές ατομικές περιπτώσεις, για τις οποίες αυτός αντενδείκνυται.”.
ΕΔΔΑ: Η υπόθεση Vavřička και λοιποί κατά Τσεχικής Δημοκρατίας
Στην υπόθεση Vavřička και λοιποί κατά Τσεχικής Δημοκρατίας (θέμα που έχει αναφερθεί το Capital.gr) το ΕΔΔΑ (Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου), έκρινε τον υποχρεωτικό εμβολιασμό των παιδιών στην Τσεχία (με την απολύτως πρόσφατη, από 8.4.21, απόφαση του) σύμφωνο με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Αξιολόγησε επίσης πως οι αρνούμενοι να συμμορφωθούν, θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της άρνησής τους (επιβολή προστίμου και απαγόρευση πρόσβασης των νηπίων στην προσχολική εκπαίδευση).
Το θέμα της υποχρεωτικότητας (ή μη) του εμβολιασμού στους εργαζόμενους απασχολεί και τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους. Εν τέλει: όλους μας.
Το νομοθετικό πλαίσιο στη χώρα μας είναι ήδη έτοιμο για την επιβολή (υπό όρους) υποχρεωτικότητας στον εμβολιασμό. Μια υπουργική απόφαση απομένει. Μέχρι την έκδοσή της πάντως, οι εργοδότες δεν δικαιούνται να καταγγείλουν συμβάσεις εργασίας εργαζομένων τους εξαιτίας της άρνησής τους να εμβολιασθούν. (Ότ)αν όμως εκδοθεί μια τέτοια Υπουργική Απόφαση, το ΣτΕ μας έχει, ήδη, προϊδεάσει πως δεν θα πρέπει να αναμένουμε την κήρυξη μιας τέτοιας καταγγελίας ως άκυρης.
Κι αν οι παραπονούμενοι σκέπτονται να επικαλεστούν παραβίαση δικαιωμάτων από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, το αρμόδιο δικαστήριο (:ΕΔΔΑ) μας έχει, επίσης, προϊδεάσει για τη θέση του.
Ευτυχώς.
* Ο κ. Σταύρος Κουμεντάκης είναι Managing Partner της Koumentakis and Associates Law Firm
.
