Θα ήθελα να ξαναδώ γεμάτα τρένα”, ξεκίνησε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen, τονίζοντας ότι “υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη από ποτέ για τον σιδηρόδρομο ως βιώσιμο μέσο μεταφοράς για την επίτευξη των στόχων της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας”.
Καλά νέα για τους ταξιδιώτες του τρένου που αγνοήθηκαν από τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης: η δήλωση έγινε στη σύνοδο κορυφής των υπουργών Μεταφορών της ΕΕ στις 17 Μαΐου. Αλλά, ξέρετε, εδώ και χρόνια η Trenitalia (και τώρα δυστυχώς και η Italo) έχει αποφασίσει να αγνοήσει τις διεθνείς σιδηροδρομικές συνδέσεις.
Κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής, ωστόσο, υπογράφηκε μια επιστολή προθέσεων για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δικτύου γρήγορων ημερήσιων και νυχτερινών δρομολογίων, το λεγόμενο πρόγραμμα Trans-Europ-Express 2.0, το οποίο παραπέμπει στο ιστορικό δίκτυο που κατά τη μεταπολεμική περίοδο κυριολεκτικά “έφτιαξε την Ευρώπη” με τα αρχικά TEE. Η πιο ενδιαφέρουσα πτυχή της πρωτοβουλίας TEE 2.0 είναι ότι έχει καθορίσει κατευθυντήριες γραμμές για διεθνείς επιβατικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας σε τακτά χρονικά διαστήματα παρακάμπτοντας την αντιπαράθεση σχετικά με τα τρένα υψηλών ταχυτήτων. Ένα ακανθώδες ζήτημα, δεδομένης της ανισότητας μεταξύ της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας σε σχέση με την Γερμανία και των δικτύων που συνδέονται με το “οικοσύστημά” της.
Από τη μία πλευρά, οι χώρες αυτές έχουν επενδύσει μαζικά σε ειδικά δίκτυα με ταχύτητα 300 km/h και άνω, ικανά να προσφέρουν πολύ γρήγορες συνδέσεις – τρεις ώρες για τις συνδέσεις Μιλάνο-Ρώμη, Παρίσι-Μασσαλία και Μαδρίτη-Βαρκελώνη – και συχνές μετακινήσεις. Από την άλλη πλευρά, η Γερμανία, όπου ακόμα χρειάζονται τεσσεράμισι ώρες για να φτάσει κανείς από το Βερολίνο στη Φρανκφούρτη και οι διαδρομές υψηλών ταχυτήτων είναι μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού, και χώρες όπως η Αυστρία, η Ελβετία και οι Κάτω Χώρες, όπου τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα.
Το έργο TEE 2.0, που αναπτύχθηκε χωρίς αποκλεισμούς, παρέχει μόνο τα ελάχιστα πρότυπα- όποιος μπορεί να κάνει κάτι καλύτερο είναι ευπρόσδεκτος. Συνεπώς, το δίκτυο θα πρέπει να προβλέπει ταξίδια μεταξύ τουλάχιστον τριών κρατών (ή μεταξύ δύο κρατών σε απόσταση τουλάχιστον 600 χιλιομέτρων)- τα τρένα θα κινούνται με ταχύτητα τουλάχιστον 160 χλμ/ώρα σε σημαντικό τμήμα της διαδρομής και οι συνδέσεις θα πρέπει να εγγυώνται συνολική μέση ταχύτητα τουλάχιστον 100 χλμ/ώρα. Όλα αυτά θα συνοδεύονται από πρόσθετες υπηρεσίες (κλιματισμός, wifi, τροφοδοσία), ικανές να προσφέρουν επίπεδα άνεσης που θα είναι περισσότερο από ανταγωνιστικά σε σχέση με τα αεροπορικά ταξίδια.
Εν αναμονή της υλοποίησης του δικτύου TEE 2.0 κατά τη διάρκεια της ημέρας (το οποίο θα παρουσιαστεί τον Νοέμβριο του 2021), με το χειμερινό πρόγραμμα δρομολογίων του 2022 που θα τεθεί σε ισχύ από τον ερχόμενο Δεκέμβριο, νυχτερινές συνδέσεις λειτουργούν ήδη , στις γραμμές Βιέννη-Μονάχου-Παρίσι και Βιέννη-Ζυρίχη-Αμστερνταμ, ενώ το 2023 θα μπορούσαν να ξεκινήσουν οι γραμμές Βιέννη-Βερολίνο-Βρυξέλλες και Βιέννη-Ζυρίχη-Βαρκελώνη. Οι Αυστριακοί Σιδηρόδρομοι Öbb έχουν ήδη πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις από το 2016 για την ανανέωση του χώρου στάθμευσης των νυκτερινών αμαξοστοιχιών, με 20 νέους συρμούς επτά βαγονιών της υπηρεσίας NightJet, ενώ πριν από λίγους μήνες ολοκληρώθηκε στη Βιέννη μια επιχειρησιακή βάση που προορίζεται αποκλειστικά για τη διαχείριση των νέων νυκτερινών αμαξοστοιχιών.
Στην πραγματικότητα, η αχίλλειος πτέρνα του τρένου παραμένει ο χρόνος κατασκευής των συρμών: προς απογοήτευση των νεοφυών επιχειρήσεων που ονειρεύονται να φέρουν επανάσταση στον τομέα σε λίγα χρόνια, όπως η Tesla ή η FlixBus, η παγκόσμια σιδηροδρομική βιομηχανία διανύει μια πολύ διαφορετική εποχή, ιδίως σε ότι αφορά την ανάπτυξη νέων ρυθμίσεων, όπως οι υπηρεσίες διανυκτέρευσης, όπου για να διατηρηθούν οι τιμές σε χαμηλά επίπεδα, είναι απαραίτητο να συνδυαστεί η μορφή καμπίνας με ιδιωτικό μπάνιο και ντους, με βέλτιστη χρήση του χώρου.
Ωστόσο, η καλή θέληση των Βρυξελλών υπάρχει. Η Ursula von der Leyen υποσχέθηκε ότι η Επιτροπή θα παρουσιάσει σχέδιο δράσης μέχρι το τέλος του έτους για την προώθηση των επιβατικών σιδηροδρομικών υπηρεσιών μεγάλων αποστάσεων. Η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης μέτρα για τη διευκόλυνση νέων νυχτερινών συνδέσεων, οι οποίες έχουν “τεράστιες δυνατότητες” να προσελκύσουν περισσότερους επιβάτες σιδηροδρόμων. Ο προ-πανδημικός στόχος της Πράσινης Συμφωνίας είναι ο διπλασιασμός της επιβατικής σιδηροδρομικής κίνησης μεγάλων αποστάσεων έως το 2030 και ο τριπλασιασμός της έως το 2050.
