Θα μπορούσε η Ελλάδα να γίνει πύλη σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών για διηπειρωτικές μεταφορές από και προς την Ευρώπη; Ορισμένες εταιρείες σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών αποδεικνύουν ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί, ενώ ο κλάδος εξακολουθεί να βλέπει ορισμένα εμπόδια.
Η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Ευρώπης από άποψη όγκου διακίνησης. Με ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των 6 εκατομμυρίων TEU, ο Πειραιάς θεωρείται εμπορική γέφυρα μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Το λιμάνι που ανήκει στην Cosco Shipping αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς και μετατρέπεται σε πύλη μεταφορών της Ευρασίας. Πολλοί εταιρικοί κολοσσοί της ηλεκτρονικής βιομηχανίας το επιλέγουν ως σημείο εισόδου για την Ευρώπη και ως κέντρο logistics για την αποθήκευση και διανομή προς την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική.
Το λιμάνι βρίσκεται σε ιδανική τοποθεσία. Βρίσκεται πολύ κοντά στη διώρυγα του Σουέζ και λειτουργεί ως σταυροδρόμι ανατολής-δύσης. Επιπλέον, συνδέεται με όλα τα λιμάνια βάσης της Κίνας με μητρικά και τροφοδοτικά πλοία. Είναι όμως όλα αυτά αρκετά για να καταστήσουν την Ελλάδα έναν πιο ενεργό παίκτη στις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές με περισσότερες συνδέσεις με την ενδοχώρα της Ευρώπης;
Εταιρείες που το κάνουν πραγματικότητα
Ορισμένα παραδείγματα αποδεικνύουν ότι η σύνδεση της Ελλάδας με την εσωτερική Ευρώπη είναι εφικτή και πολύτιμη. Για παράδειγμα, η Rail cargo Group αναγνωρίζει ότι το λιμάνι του Πειραιά και η σύνδεσή του με το διεθνές σιδηροδρομικό δίκτυο είναι αποφασιστικής σημασίας για τον τομέα των μεταφορών και των σιδηροδρομικών μεταφορών στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Η Ελλάδα αποτελεί μέρος του δικτύου TransFER της RCG, ενώ η εταιρεία έχει ιδρύσει κοινή επιχείρηση στη χώρα με τον πάροχο logistics Goldair Cargo από το 2018.
Στόχος της RCG είναι να καταστεί κορυφαίος πάροχος σιδηροδρομικής εφοδιαστικής στην Ελλάδα, και μέχρι στιγμής οι υπηρεσίες της περιλαμβάνουν μεμονωμένα βαγόνια, ομάδες βαγονιών και συρμούς τεμαχίων από και προς την Ελλάδα. Το 2019, η εταιρεία με έδρα την Αυστρία μετέφερε 26.800 TEU μεταξύ Πειραιά και εσωτερικής Ευρώπης.
Από την άλλη πλευρά, μια μικρότερη αλλά ανταγωνιστική εταιρεία αφηγείται μια ιστορία επιτυχίας που αφορά τις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές μέσω Ελλάδας. Η Ocean Rail Logistics, με έδρα τον Πειραιά, συνδέει την Άπω Ανατολή με τα Βαλκάνια και την κεντρική Ευρώπη. Με την υπηρεσία Land Sea Express, η εταιρεία αυτή ταξιδεύει μέσω της Ελλάδας, της Βόρειας Μακεδονίας και της Σερβίας, για να φτάσει στην Ουγγαρία, τη Σλοβακία, την Αυστρία και την Τσεχική Δημοκρατία. Μεταφέρει εισαγόμενα φορτία από την Κίνα και άλλες χώρες της Άπω Ανατολής. Κατά την επιστροφή του από την Κεντρική Ευρώπη, το τρένο μεταφέρει ευρωπαϊκά προϊόντα, τα οποία στη συνέχεια φορτώνονται σε πλοία τροφοδοσίας για να ταξιδέψουν στην Κίνα.
Τα τρένα της φτάνουν στην κεντρική Ευρώπη γεμάτα. Ωστόσο, κατά την επιστροφή τους, φορτώνονται τουλάχιστον κατά 80%, καθώς η εξαγωγική ζήτηση προς την Κίνα είναι επίσης υψηλή. Μάλιστα, η ελληνική εταιρεία, η οποία είναι θυγατρική της Cosco, παρατηρεί ότι όσο αυξάνεται ο όγκος της θαλάσσιας ναυτιλίας προς τον Πειραιά, τόσο αυξάνεται και η ζήτηση για περισσότερα τρένα. Τότε γιατί δεν βλέπουμε περισσότερες εταιρείες να δρομολογούν σιδηροδρομικές συνδέσεις προς την Ελλάδα;
Ανάγκη για καλύτερες υποδομές
Μέχρι στιγμής, φαίνεται ότι η Ελλάδα έχει το δυναμικό όγκου για να γίνει προορισμός σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών. Το γεγονός ότι μια εταιρεία όπως η Rail Cargo Group υποστηρίζει αυτή την άποψη δεν είναι τυχαίο. Οι θαλάσσιες συνδέσεις της επιτρέπουν τη μεταφόρτωση φορτίων σε σιδηροδρομικές γραμμές και την περαιτέρω διανομή τους στην ηπειρωτική Ευρώπη. Παρ’ όλα αυτά, η χώρα στερείται ενός θεμελιώδους πράγματος: της συνεπούς υποδομής σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών.
Οι εμπορευματικοί τερματικοί σταθμοί που διευκολύνουν τη μεταφόρτωση και τις πολυτροπικές μεταφορές δεν είναι πολύ εύκολο να βρεθούν στην Ελλάδα. Επί του παρόντος, η χώρα διαθέτει μόνο δύο κεντρικούς τερματικούς σταθμούς στα λιμάνια του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης, αντίστοιχα. Προς το παρόν, όλη η προσοχή επικεντρώνεται στον πολυτροπικό εμπορευματικό σταθμό Θριάσιο στην Αθήνα, ο οποίος εκτιμάται ότι θα αναβαθμίσει σημαντικά τις σιδηροδρομικές εμπορευματικές υπηρεσίες. Το έργο θα ολοκληρωθεί το 2021.
Επιπλέον, η πλήρης ηλεκτροκίνηση στις κύριες διαδρομές της χώρας δεν έχει ακόμη πραγματοποιηθεί. Για παράδειγμα, η Ocean rail ασκεί επί του παρόντος πιέσεις για την ηλεκτροκίνηση του σιδηροδρομικού τμήματος μεταξύ του τερματικού σταθμού του Ικονίου στον Πειραιά και της συνοριακής διάβασης της Ειδομένης με τη Βόρεια Μακεδονία. Το ίδιο ισχύει και για τη διαδρομή μεταξύ της Θεσσαλονίκης και της συνοριακής διάβασης Κούλατα με τη Βουλγαρία. Η αναβάθμιση της υποδομής θα διευκόλυνε καταρχάς τις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές μέσω Ελλάδας, θα μείωνε το αποτύπωμα CO2 και θα αύξανε τη χωρητικότητα των τρένων.
