Η άγνωστη εμπορική σιδηροδρομική γραμμή που ξεκινάει από το Θριάσιο και καταλήγει -μέσω ενός τούνελ κάτω από τα σπίτια- εντός των γιγαντιαίων εγκαταστάσεων της Cosco στο Νέο Ικόνιο.
Ως παιδιά οι περισσότεροι είχαμε την περιέργεια να μπούμε σε κάποιο πιλοτήριο, στη γέφυρα ενός καραβιού ή και στην καμπίνα του μηχανοδηγού. Ένα τέτοιο παιδικό απωθημένο μάλλον μας οδήγησε να κάνουμε το δρομολόγιο της άγνωστης εμπορικής σιδηροδρομικής γραμμής που ξεκινάει από το Θριάσιο (στάση Ασπρόπυργος) και καταλήγει -μέσω ενός τούνελ κάτω από τα σπίτια- εντός των γιγαντιαίων εγκαταστάσεων της Cosco στο Νέο Ικόνιο. Οι σκέψεις πολλές, οι εικόνες εντυπωσιακές, οι εκπλήξεις μεγάλες. Ανυπολόγιστοι τόνοι εμπορευμάτων αξίας δισεκατομμυρίων διακινούνται με αφετηρία μία αυτοματοποιημένη βιομηχανική κυψέλη.
ΚΕΙΜΕΝΟ: Μιχάλης Γελασάκης / ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Χρήστος Τόλης
Τρένα υπάρχουν πολλά. Άλλα κάνουν μικρά αστικά δρομολόγια, άλλα μεγαλύτερα εντός συνόρων, άλλα διασχίζουν χώρες. Κάποια είναι διώροφα, κάποια με κουκέτες και κάποια έχουν γίνει εστιατόρια. Υπάρχει το InterCity, τα υπερσύγχρονα που ταξιδεύουν με ταχύτητες αεροπλάνου, εκείνα που βλέπουν τα άλλα τρένα να περνούν (που λένε στο τραγούδι τους οι Τρύπες), τα τουριστικά και, βεβαίως, υπάρχουν και τα εμπορικά τρένα.
Μια τέτοια εμπορική γραμμή αποφασίσαμε να ακολουθήσουμε και να βιώσουμε την εμπειρία με τα μάτια του μηχανοδηγού, μεταφέροντας κοντέινερ. Χωρίς φωνές, αποχωρισμούς, βαλίτσες, ελεγκτές και ανακοινώσεις. Το δρομολόγιό μας, διάρκειας περίπου τριάντα λεπτών, είναι «Θριάσιο – Νέο Ικόνιο» στην αποκλειστικά εμπορική γραμμή που διασχίζει ένα μέρος της Δυτικής Αττικής.
Το έργο ξεκίνησε το 2001 και τα επίσημα εγκαίνια έγιναν τον Φεβρουάριο του 2013, αφού κόστισε 156 εκατομμύρια ευρώ. Οι ράγες καλύπτουν απόσταση δεκαεφτά χιλιομέτρων και για να φτάσεις στον τελικό προορισμό διασχίζεις επτά σήραγγες συνολικού μήκους επτά χιλιομέτρων, δύο τεχνητά τούνελ (cut & cover) 800 μέτρων, επτά σιδηροδρομικές γέφυρες 1.100 μέτρων και τέσσερις ανισόπεδες διαβάσεις μήκους 90 μέτρων.
Η μηχανή που θα παραλάβει το φορτίο έρχεται από το Ρουφ. Εδώ, στον διαμετακομιστικό σταθμό του Θριασίου, η αίσθηση είναι ότι τα πράγματα κυλάνε αργά και δεν υπάρχει ούτε υπόνοια άγχους. Η τεράστια έκταση όπου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις είναι επίπεδη, άδεια, με ελάχιστους ανθρώπους, κάποια μηχανήματα και μερικά αδέσποτα ζώα. Ησυχία, ευρυχωρία, πολύς αέρας. Λέγεται, μάλιστα, ότι υπήρχε μια σκέψη να γίνει εκεί το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», αλλά, λόγω του ανέμου, τα Σπάτα ήταν καλύτερη λύση.
Εν τω μεταξύ, η μηχανή έχει φτάσει. Ασφαλίζεται πάνω στις πλατφόρμες με τα κοντέινερ που θα πάνε στο λιμάνι του Νέου Ικονίου και από κει, μέσω εμπορικών πλοίων, στα λιμάνια του κόσμου. Αφού όλοι οι υπεύθυνοι βεβαιωθούν ότι τα πράγματα είναι εντάξει, η μηχανή ξεκινάει. Ύστερα από λίγα μέτρα και ενώ προσπαθούμε να συνηθίσουμε το ύψος απ’ όπου θα βλέπουμε τα πράγματα, το τρένο περνάει ακριβώς δίπλα από έναν καταυλισμό Ρομά. Ίσως ακούγεται λίγο σινεφίλ, αλλά στη ρεαλιστική του διάσταση είναι άκρως επικίνδυνο, αφού δίπλα στις γραμμές φαίνεται ότι κατά καιρούς ανάβουν φωτιές, ενώ γυμνά και ξυπόλυτα παιδιά διασχίζουν τις διαβάσεις ως παιχνίδι. Ανθρώπινες ζωές κορόνα-γράμματα γύρω από αυτοσχέδιες χωματερές. Ακόμη και ολόκληρα πεταμένα αυτοκίνητα πάνω στις ράγες έχουν εμποδίσει κατά καιρούς δρομολόγια, μας λέει ο μηχανοδηγός και παράλληλα κορνάρει για να φύγουν οι σκιές που βλέπει από μακριά να κινούνται κάθετα στις γραμμές.
Οι κίνδυνοι που μπορεί να συναντήσει κανείς μπροστά στις ράγες είναι πολλοί και η προσοχή πρέπει να είναι διαρκής. Ένα από τα πρώτα πράγματα που μου κάνουν εντύπωση είναι το μεγάλο, πλατύ κουμπί που έχει στο πόδι του ο μηχανοδηγός, που, όπως μας λέει, πρέπει να το πατάει ή να σηκώνει το πόδι του από αυτό κάθε 30-40 δευτερόλεπτα καθόλη τη διάρκεια του δρομολογίου, ώστε να δίνει «σημεία ζωής». Αν για λίγο ξεχαστεί, χτυπάει ένας μικρός συναγερμός μέσα στην καμπίνα και πρέπει να ανταποκριθεί με κάποια κίνηση.
Τα εμπορικά τρένα ήταν και παραμένουν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της διακίνησης προϊόντων. Μεγάλο μέρος του παγκόσμιου εμπορίου βασίζεται σε αυτά. Ψυγεία, πλυντήρια, κλιματιστικά, υπολογιστές, τρόφιμα, έπιπλα, εξαρτήματα, ρούχα, παιχνίδια, εργαλεία και ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε υπάρχει μέσα σε αυτά τα υπερμεγέθη μεταλλικά κουτιά. Τα περισσότερα πράγματα που έχουμε μέσα στο σπίτι μας ξεκίνησαν την παγκόσμια διαδρομή τους μέσα σε ένα κοντέινερ.
Λίγο αργότερα, αφού έχουμε περάσει μέσα από αρκετά τούνελ, στο δεξί μας χέρι βλέπουμε τον δρόμο που οδηγεί από το Σχιστό εκτός Αττικής, την περιοχή του Σκαραμαγκά, στο βάθος δεξιά την Ελευσίνα και διαγώνια μπροστά μας τη Σαλαμίνα. Σε μία από τις γέφυρες βλέπουμε δυο νέους αγκαλιά. Μαθαίνουμε ότι ειδικά το βράδυ, πολλοί νεαροί ανεβαίνουν εδώ για ρομαντζάδα, επειδή έχει ωραία θέα.
Μετά από περίπου πέντε λεπτά φτάνουμε στο τελευταίο και μεγαλύτερο τούνελ της διαδρομής. Επί περίπου τρία χιλιόμετρα είμαστε μέσα στο σκοτάδι και δεν έχουμε ιδέα πού βρισκόμαστε. Βλέπουμε μόνο μια άσπρη κουκκίδα, που όσο προχωράμε μεγαλώνει. Είναι η έξοδος. Μόλις βγαίνουμε από το μαύρο σκοτάδι και τα έγκατα της γης το θέαμα που αντικρίζουμε είναι πρωτόγνωρο και εντυπωσιακό!
Μέσα στο Νέο Ικόνιο
Το τρένο μπαίνει μέσα στην αποβάθρα, δίπλα στα πλοία. Παντού γύρω μας τεράστιοι πύργοι από μεταλλικά κοντέινερ. Άσπρα, κόκκινα, κίτρινα, μπλε, που λέει και το τραγούδι, σε διάφορα μεγέθη. Φορτηγά σε παράταξη περιμένουν να φορτώσουν, μηχανήματα κατεβάζουν τις στοίβες από τα κοντέινερ με την ταχύτητα που κατεβάζουμε μια σακούλα από το πατάρι.
Οι μπάρες κατεβαίνουν για να περάσει το τρένο. Για λίγα δευτερόλεπτα γίνεται μια μικρή παύση της κίνησης δεξιά και αριστερά από τις γραμμές, μέχρι να σηκωθούν και πάλι οι μπάρες και όλοι να συνεχίσουν ανενόχλητοι τις δουλειές τους. Στο βάθος γίνεται φορτοεκφόρτωση των πλοίων με τα κοντέινερ (όσο περνούν τα χρόνια γίνονται μεγαλύτερα).
Η μηχανή αφήνει τη συστοιχία με το εμπόρευμα που μεταφέρει, κάνει μερικές μανούβρες, αλλάζει γραμμή και συνδέεται με την επόμενη συστοιχία, που είναι έτοιμη για το ταξίδι της. Το σχετικό χαρτί με την ενημέρωση για το φορτίο που έχουμε παραλάβει μας πληροφορεί ότι «σέρνουμε» είκοσι ένα βαγόνια συνολικού μήκους 547 μέτρων. Στο ίδιο χαρτί, δίπλα από τον 12ψήφιο κωδικό τους, αναγράφεται μια σειρά από άλλα δεδομένα. Όπως μαθαίνουμε, το μέγιστο επιτρεπόμενο συνολικό μήκος των βαγονιών είναι τα 700 μέτρα.
Τα άλλα κοντέινερ που μετακινούνται δεξιά και αριστερά μας φορτώνονται σε τράκτορες, οι οποίοι είτε τα μετακινούν εσωτερικά, είτε τα μεταφέρουν σε κοντινές αποθήκες, είτε ξεκινούν το μακρύ ταξίδι για να παραδώσουν το εμπόρευμα σε κάποιο μέρος της Ελλάδας ή του εξωτερικού.
Στον σταθμό εμπορευματοκιβωτίων του Νέου Ικονίου η αίσθηση είναι ότι βρίσκεσαι μέσα σε μια τεράστιας κλίμακας βιομηχανική κυψέλη. Όλα μοιάζουν πολύπλοκα, αλλά δουλεύουν με γρήγορους ρυθμούς και υποδειγματική ακρίβεια. Η διαλογή μέσα σε δεκάδες χιλιάδες κοντέινερ γίνεται με τέτοιες ταχύτητες, που θέλεις τον χρόνο σου μέχρι να αντιληφθείς τι ακριβώς συμβαίνει εδώ και πώς αυτές οι διαδικασίες μεταφράζονται σε χρήμα, εργασία, καθημερινότητα.
Ο χώρος σίγουρα δεν ενδείκνυται για επισκέπτες, άσκοπες μετακινήσεις και φλυαρία. Μεγάλα μηχανήματα και βαρέα οχήματα κινούνται συνεχώς προς όλες τις κατευθύνσεις. Είναι σαν να βρίσκεσαι μέσα σε ένα videogame όπου κάποιος ρυθμίζει τα πάντα από ένα πληκτρολόγιο.
Αυτό το μέρος δεν ησυχάζει ποτέ. Έχει μια βουβή, αέναη κίνηση. Όλοι ξέρουν καλά ακριβώς τι πρέπει να κάνουν, σε ποιο σημείο και σε ποιο χρόνο. Τόσο εκείνοι που χειρίζονται τα μηχανήματα, τους γερανούς και τα φορτηγά όσο και εκείνοι που οργανώνουν, μέσα από τα γραφεία, τη μεταφορά τους.
Ίδιος ακριβώς είναι και ο δρόμος της επιστροφής. Το φορτίο που παραλάβαμε είχε τελικό προορισμό την Τσεχία. Την επόμενη μέρα το πρωί θα ερχόταν η μηχανή από το Ρουφ για να συνδεθεί με τη συστοιχία των βαγονιών και να το μεταφέρει στα σύνορα. Από κει, μια άλλη μηχανή θα το παραλάβει και θα το πάει παραπέρα. Μπορεί να αλλάξει τέσσερις, πέντε ή και παραπάνω μηχανές και οδηγούς μέχρι να φτάσει στον τελικό του προορισμό.
Ο μηχανοδηγός θα συνεχίσει τη ρουτίνα του με άλλα δρομολόγια, καθώς είναι υποχρεωτικό να εργάζεται και σε άλλες γραμμές, όπως όλοι οι συνάδελφοί του.
Ο άνθρωπος που τραβάει τις φωτογραφίες που βλέπετε, ο Χρήστος Τόλης, έχει τη δική του προσωπική εμπειρία από αυτούς τους χώρους. «Ο θάλαμος μηχανοδήγησης, λένε οι μηχανοδηγοί, είναι το πιο ωραίο γραφείο του κόσμου. Δεκατρία χρόνια πέρασα δουλεύοντας στον σιδηρόδρομο ως μηχανικός και πάντα έψαχνα την ευκαιρία να ανεβώ πάνω σε μια μηχανή και να πάω ταξίδι. Αν δεν έχεις μια κάποια τρέλα, αυτήν τη δουλειά δεν την κάνεις. Παλαβά ωράρια, απρόοπτα, ευθύνη μεγάλη, δύσκολο να οργανώσεις τη ζωή σου μηχανοδηγώντας», μου λέει.
Τα εμπορεύματα που πήγαμε στο Νέο Ικόνιο και εκείνα που φέραμε στο Θριάσιο τη στιγμή που διαβάζετε το κείμενο έχουν παραδοθεί ήδη σε εκείνους που τα παρήγγειλαν και κάποιος στην Τσεχία ανοίγει το ψυγείο του να βγάλει κρύο νερό. Πρώτα όμως πέρασαν από ένα παγκόσμιο σύστημα διανομής που ενδεχομένως ξεκινάει από ένα εργοστάσιο στην Κίνα και από το λιμάνι του Χονγκ-Κονγκ φτάνει στην άκρη του κόσμου.
Αν το έχετε κατά νου, την επόμενη φορά που θα οδηγήσετε στην Εθνική παρατηρήστε πόσα φορτηγά μεταφέρουν κοντέινερ με τις ενδείξεις «Cosco», «EverGreen», «China Sheeping», «Maersk», «Hapag-Lloyd», «OOCL» κ.λπ. Δεν φαντάζεστε από πόσο μακριά μπορεί να έχει ταξιδέψει αυτό το σιδερένιο κλουβί και τι μπορεί να έχει μεταφέρει όλα αυτά τα χρόνια αδιάκοπης περιπλάνησης.
